Program jest niespójny. Przewiduje on, że pierwsza elektrownia atomowa powstanie w roku 2022, podczas gdy obliczenia i prognozy wykonane dla uzasadnienia tego programu przewidują pojawienie się elektrowni atomowych już w roku 2020. Na przykład rys. 1.2 na str. 6 pokazuje, że elektrownie atomowe mają już swój udział w produkcji w roku 2020, podczas gdy zgodnie z Programem pierwsza elektrownia ma powstać w roku 2022 – patrz harmonogram na str. 10, rozdz. 2. Podobnie jest na rys. 4.3 na str. 24 oraz na rysunku 4.4 na str. 25 itd.
Z analizy przedstawionego Programu wynika jasno, że nie odnosi się on do założonego harmonogramu. Ponieważ Program jako dokument rządowy zawiera sprzeczne informacje, powinien być poprawiony i przedstawiony do ponownej dyskusji.
      Poddanie pod dyskusję publiczną wewnętrznie sprzecznego i niespójnego programu może być świadectwem, że osoby odpowiedzialne za Program nie traktują poważnie konsultacji społecznych. Gdyby student przyniósł mi dokument na takim poziomie, otrzymałby ocenę niedostateczną. Pełnomocnikowi rządu nikt ocen negatywnych, póki co nie wystawia, ale partii rządzącej wyborcy mogą takie oceny wystawić.

1. Prognoza zużycia energii elektrycznej
       W Programie wykorzystuje się przestarzałe prognozy zużycia energii elektrycznej wykonane w 2007 roku, kiedy nie było jeszcze istotnych zmian gospodarczych i w których nie przewidywano poprawy efektywności energetycznej. Na str.23 – drugi akapit od końca twierdzi się, że do roku 2030 zużycie energii wzrośnie o 54% w stosunku do roku 2006, co oznaczałoby wzrost zużycia energii elektrycznej w prognozowanym horyzoncie czasowym na poziomie około 2%, a w konsekwencji wzrost dochodu narodowego na poziomie ponad 4% rocznie. Nowe prognozy przewidujące warianty rozwoju, w tym szybki wzrost gospodarczy z elementami poprawy efektywności energetycznej pokazują znacznie mniejszy wzrost (około 1,5% rocznie), co oznacza skumulowany wzrost około 40% w roku 2030 w stosunku do roku 2010, a w przypadku scenariusza zwolnionego rozwoju (0,5% rocznie)  wzrost zużycia energii elektrycznej do 2030 roku o około 12% w stosunku do roku 2006 – rys 1.
     Prognozy zużycia energii elektrycznej wskazują, że nie będzie potrzeby rozbudowy wielkich elektrowni, a wzrastające zapotrzebowanie może być pokryte w części poprzez budowę elektrowni gazowych o mniejszej emisji CO2 i istotny rozwój odnawialnych źródeł energii.

2. Koszty wytwarzania energii elektrycznej z elektrowni atomowych

2.1 Przestarzałe i nieaktualne dane
       Opublikowany Program bazuje na danych z roku 2005. Są to w dużej mierze dane przestarzałe. Od tego czasu nastąpił znaczny wzrost kosztów budowy elektrowni. Koszty kapitałowe budowy elektrowni szybko rosną, a najszybciej wzrastają koszty budowy elektrowni atomowych. Dlatego, mówiąc o kosztach budowy elektrowni obecnie, należy koszty budowy wyznaczone przed kilku laty przeliczyć, uwzględniając ich duży wzrost.
      Informacje z USA wskazują, że koszty budowy elektrowni atomowych w aplikacjach złożonych do Departamentu Energii1 (DoE) o subsydia są na poziomie 4,3 mln euro/MW. Czołowa agencja ratingowa Moodys przyjmuje w modelach symulacyjnych NukeCo, że koszt budowy  elektrowni atomowej wynosi 5,4 mln euro/MW.
       Obawa o wzrost kosztów jest uzasadniona. Przykładem jest budowa elektrowni atomowej w Olkiluoto 3 w Finlandii. Początkowy koszt budowy bloku 1600 MW w tej elektrowni miał wynieść 3 mld euro. Po ponad trzech latach opóźnień koszt szacowany jest na 4,5 mld euro i nikt nie wie, jaki będzie koszt końcowy.
Podobnie wygląda budowa elektrowni atomowej we Flamanville we Francji, która jest opóźniona o 4 lata, a koszt jej już obecnie przekroczył planowane o ponad 70%. Bułgaria wstrzymała budowę elektrowni atomowej ze względu na zbyt duże koszty, pomimo że rosyjskie firmy budujące reaktor zapewniały stosunkowo niskie ceny.

2.2 Koszty kapitałowe budowy elektrowni atomowych
       Koszty kapitałowe budowy elektrowni atomowych przyjęte w Programie na wysokości 3-3,3 mld euro/1000 MW są zupełnie nieaktualne. Dane z firm energetycznych i agencji ratingowych oraz firm energetycznych (rys. 2) wskazują, że koszt budowy elektrowni atomowych wynosi od 4,5-5,4 mld euro/1000 MW.
Mająca budować elektrownię atomową w Polsce grupa kapitałowa PGE S.A. oraz lobbujący za budową elektrowni PolAtom twierdzą, że koszt budowy elektrowni w Polsce to 4,7 mld euro/1000 MW,  czyli o prawie 60% więcej niż zakłada się w Programie.
       W wywiadzie dla „Wirtualnego Nowego Przemysłu”² doc. Andrzej Strupczewski z Instytutu Energii Atomowej PolAtom stwierdza: „Całkowite koszty inwestycyjne dla pierwszego bloku elektrowni jądrowej  w Polsce wyniosą ok. 4680 euro za kW - czyli 4,68 mld euro za 1000 MW”.
      Polska Grupa Energetyczna S.A. zgadza się ze wskazaną przez doc. A. Strupczewskiego wysokością kosztu. „WNP” pisze: „Z taką prognozą kosztów pierwszego bloku jądrowego zgadza się Marcin Ciepliński, prezes spółki PGE Energia Jądrowa. W jego ocenie wyliczenia Andrzeja Strupczewskiego odnośnie pierwszego bloku jądrowego wydają się być realne i mieszczą się w standardach”.

     Przytoczone powyżej informacje potwierdza czołowy polski dziennik „Rzeczpospolita” ³, pisząc „Koszty polskiego projektu atomowego przekroczą 11 mld euro. Cena 1000 MW mocy będzie wyższa niż zakładane obecnie 3,3 mld euro. Trzeba doliczyć m.in. koszt działki i podłączenia elektrowni do sieci”.
W tej samej publikacji Andrzej Strupczewski z Instytutu Energii Atomowej PolAtom mówi „Rzeczpospolitej”: „Musimy pamiętać o tym, że zamierzamy wybudować  elektrownię od podstaw, a nie rozbudowywać już istniejącą, więc trzeba się liczyć z dodatkowymi wydatkami – w przypadku budowy pierwszego bloku o mocy 1000 megawatów może to być dodatkowa kwota nawet 1,5 mld euro [do kosztu samych urządzeń szacowanych na 3,3 mld na 1000 MW]”.
Na tle przytoczonych danych koszt budowy elektrowni atomowych przyjęty w Programie jest zaniżony o około 60%. Nie odzwierciedla to w żaden sposób prawdziwych kosztów budowy elektrowni atomowych.

2.3 Koszty kapitałowe w przeliczeniu na energię elektryczną
      Koszty kapitałowe w przeliczeniu na energię elektryczną zależą w dużym stopniu od oprocentowania kredytu oraz długości spłacania zaciągniętych na budowę pożyczek. Ponieważ elektrownie atomowe będą budowane jako inwestycje komercyjne, do analizy kosztów mają zastosowanie wielkości przyjmowane przy typowym kredycie komercyjnym na budowę elektrowni.
Jeżeli dla analizy przyjąć, że oprocentowanie kredytu wynosi 7% a kapitału własnego 10,5% (1,5x koszt kredytu) oraz że będzie możliwe uzyskanie 70% potrzebnych środków kapitałowych w formie kredytu, średni koszt kapitału wynosi 8,05% - jak w tabeli poniżej. Jest to wielkość bliska przyjętej w Programie w wysokości 7,5%.

       Koszt kapitałowy liczony na 1MWh wyprodukowanej energii elektrycznej zależy od okresu spłaty kredytu. Typowy kredyt jest udzielany na 20 lat, wliczając w to 5. letni okres budowy i 15. letni okres spłaty kredytu. Uzyskanie kredytu na okres dłuższy niż 20 lat, szczególnie na budowę elektrowni, będzie wymagało gwarancji kredytowych państwa.
     Jednak, nawet gdyby budowa elektrowni atomowych uzyskała gwarancje kredytowe państwa pozwalające na dłuży okres spłaty budowanych elektrowni atomowych, to i tak budowa elektrowni atomowych nie jest opłacalna w porównaniu z innymi technologiami. Przykładowo, nawet gdyby kredyt był zaciągnięty na 50 lat, to koszt budowy elektrowni  atomowej w przeliczeniu na jednostkę produkowanej energii elektrycznej byłby 3x większy od kosztu elektrowni węglowych i 5x większy od kosztu elektrowni gazowych – tabela 2.

2.4 Koszty operacyjne
      Program nie wspomina praktycznie o kosztach operacyjnych w elektrowniach atomowych. Skomplikowana technologia i coraz ostrzejsze przepisy bezpieczeństwa powodują, że koszty operacyjne są znaczne.
Według danych z elektrowni amerykańskich, gdzie zarządzanie produkcją jest postawione na bardzo wysokim poziomie, co oznacza mniejsze koszty operacyjne, koszty te dzielą się na stałe i zmienne, i wynoszą jak podano w tabeli 3. Przy przyjęciu kursu walutowego 1 USD = 3 PLN, koszty operacyjne (nazywane czasem  O&M – Operation & Maintenance) wynoszą około 138 zł/MWh.

2.5 Koszty całkowite
       Jednak dla oceny kosztów ważne są koszty całkowite. Obliczenia wykonane dla następujących założeń: 1euro=4PLN, CO2 = 30 euro/Mg, koszt paliwa: WK – 11,5 zł/GJ. WB – 6,7 zł/GJ; Gaz = 250-400 USD/1000 m3, atom = 12,5 USD/MWh pokazują, że energia z elektrowni atomowych jest najdroższą z energii i jej koszt wynosi prawie 100 euro/MWh przy bardzo długim okresie spłaty kredytu.

* * *

       Reasumując, obliczenia wskazują, że koszt energii elektrycznej z elektrowni   z 1MWh w zależności od długości okresu spłaty kredytu. Jest to ponad dwukrotnie więcej niż podaje opublikowany Program. Podawanie zaniżonych kosztów energii elektrycznej z elektrowni atomowych może mieć charakter wprowadzania w błąd opinii publicznej.
       Istotnym elementem dla przyszłych technologii produkcji może być cena gazu. W symulacjach zakładano cenę gazu od 250-400 USD/1000 m3, narastająco w czasie. Jednakże udostępnienie gazu ze źródeł niekonwencjonalnych będzie prowadzić do obniżki cen gazu i przy cenie około 200-250 USD/1000 m3, wytwarzanie energii elektrycznej z gazu będzie najtańszą technologią.
       Ponieważ opublikowany Program Polskiej Energetyki Jądrowej nie podaje założeń przy jakich były wykonywane obliczenia dla Programu, proponujemy, aby opublikowano szczegółowe założenia i obliczenia kosztów, jakie były wykonane na cele Programu.
Konieczna jest publiczna debata ekspertów w celu przedyskutowania, ile wynoszą prawdziwe, rzeczywiste koszty produkcji energii elektrycznej z elektrowni atomowych.

Przypisy

1 Elektrownia Calvert Clivs 1600 EPR – 9 miliardów USD.
2 www.wnp.pl; D. Ciepiela „1000 MW elektrowni jądrowej w Polsce będzie kosztować ok. 4,7 mld euro”, 29.07.2010.
3 „Rzeczpospolita”, A. Łakoma, „Pierwszy blok atomowy droższy nawet o 1,5 mld euro”, 2.08.2010.

Autor: Władysław Mielczarski, prof. zw. Politechniki Łódzkiej, członek European Energy Institute, europejskiego Think Tank w sprawach energetyki.

Artykuł został opublikowany w magazynie "ECiZ" nr 10/2010