To ostatni rok, w którym nasz kraj ma zarezerwowane 40 mln euro na podprogram środowiskowy. Z NFOŚiGW można liczyć na współfinansowanie i pomoc w przygotowywanych projektach.

NFOŚiGW pełni rolę Krajowego Punktu Kontaktowego LIFE na podstawie porozumienia z Ministerstwem Środowiska, które z kolei jest instytucją wdrażającą program LIFE w Polsce.

– Program LIFE jest jedynym instrumentem finansowym Unii Europejskiej koncentrującym się wyłącznie na rozwiązywaniu ważnych problemów środowiskowych i klimatycznych, szczególnie poprzez stosowanie nowych, innowacyjnych rozwiązań, a także tych dotyczących ochrony przyrody – mówi Sławomir Mazurek, wiceminister środowiska.

Budżet programu na lata 2014-2020 jest wyższy niż kiedykolwiek – wynosi 3,46 mld euro.

– Rok 2017 jest ostatnim, w którym nasz kraj ma zagwarantowaną alokację krajową dla podprogramu środowisko w wysokości ok. 40 mln euro. To oznacza, że polscy wnioskodawcy mają zwiększone szanse na pieniądze w obecnym naborze pod warunkiem przygotowania dobrej jakości wniosków. Pomóc w tym może NFOŚiGW – wyjaśnia Kazimierz Kujda, Prezes Zarządu Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.

W kolejnych latach, od 2018 r., projekty nadsyłane z poszczególnych krajów UE – zarówno w podprogramie na rzecz środowiska, jak i klimatu – będą ze sobą konkurować i tylko najlepsze z nich mają szansę na uzyskanie wsparcia.

W sumie, w formie dotacji, można sfinansować nawet do 95 proc. kosztów kwalifikowanych przedsięwzięć (60% z KE i 35% z NFOŚiGW), którym Bruksela otworzy drogę do realizacji.

– Polska, podobnie jak inne państwa członkowskie, potrzebuje nowych rozwiązań, twardego stąpania po ziemi i ciężkiej pracy, aby sprostać wyzwaniom środowiskowym i klimatycznym. Program LIFE jest właśnie po to, by pomagać wszystkim, którzy chcą podejmować działania na rzecz środowiska, chronić nasze naturalne dziedzictwo i zmagać się ze zmianami klimatu. To praca pełna wyzwań, ale środki unijne są po to, by pomagać – na trzy dni przed oficjalnym otwarciem naboru komentuje Angelo Salsi z Komisji Europejskiej. Przedstawiciel KE gościł w Warszawie 25 kwietnia 2017 r. podczas Dnia Informacyjnego LIFE, gdzie prezentował szczegóły tegorocznego naboru.

Kto, kiedy i o co może wnioskować

Beneficjentem programu LIFE może być każdy zarejestrowany na terenie Unii Europejskiej – zarówno podmioty publiczne, jak i prywatne, komercyjne i niekomercyjne. Jest to więc szansa np. dla samorządów, które przy unijnym wsparciu mogą rozwiązać swoje problemy dotyczące m.in. dostosowywania się do zmian klimatu. To także zielone światło dla inicjatyw państwowych jednostek budżetowych, ośrodków badawczych i naukowych, organizacji pozarządowych i polskiego biznesu. Zgłaszane przedsięwzięcia mogą być realizowane w partnerstwie z innymi podmiotami krajowymi lub międzynarodowymi.

Oba podprogramy LIFE obejmują po trzy obszary, w których można starać się o wsparcie. Począwszy od 28 kwietnia, obowiązujące terminy dla podprogramu na rzecz środowiska to: do 14 września w zakresie działań dotyczących przyrody i różnorodności biologicznej oraz zarządzania i informacji, a do 12 września w zakresie ochrony środowiska i efektywnego gospodarowania zasobami. Z kolei w podprogramie na rzecz klimatu trzeba zdążyć z wnioskami we wszystkich obszarach do 7 września.

Wskazówki dla początkujących

Program LIFE, wdrażany bezpośrednio z poziomu Komisji Europejskiej, ma swoją specyfikę
i wymagania. Kluczem do sukcesu jest spełnienie wymogu tzw. europejskiej wartości dodanej. To oznacza, że przedsięwzięcia muszą dotyczyć rozwiązania istotnego problemu środowiskowego
z punktu widzenia ich wartości dla Europy. Idealnie byłoby gdyby dane rozwiązanie mogło być szeroko stosowane nie tylko w Polsce. Jeśli zaś chodzi o ochronę przyrody, to projekt powinien obejmować swoim zasięgiem dużą populację danego gatunku lub powierzchnię chronionego siedliska, objętych unijnymi dyrektywami.

Inny wymóg, z którym trzeba się zmierzyć to innowacyjność przedsięwzięcia. Projekty innowacyjne mają na celu przetestowanie nowych rozwiązań mogących przyczynić się do rozwiązania istotnego problemu środowiskowego. Zakres tematyczny projektów dotyczyć może m.in. ochrony wód, gospodarki odpadami, efektywnego wykorzystywania zasobów, tj. gleb, lasów, zarządzania substancjami niebezpiecznymi oraz ochrony przed hałasem, a także poprawy jakości powietrza, w tym na obszarach miejskich. Zadaniem wnioskodawcy jest przetestowanie takiego nowego pomysłu i rozpowszechnienie wyników, również w skali Europy.

Dobrym pomysłem jest składanie projektów międzynarodowych, które ze względu na swój zasięg mają większą europejską wartość dodaną. Niestety, z Polski trafia ich niewiele i warto to zmienić, bo takie projekty mają większe szanse na dobrą ocenę.

Wsparcie z NFOŚiGW i baza wiedzy o LIFE

Unijnemu programowi LIFE towarzyszy wsparcie NFOŚiGW polegające na współfinansowaniu projektów przyjętych przez KE do realizacji (poprzez krajowy program pn. „Współfinansowanie programu LIFE”) oraz na wypełnianiu roli Krajowego Punktu Kontaktowego LIFE, którego zadaniem jest m.in. organizacja Dni Informacyjnych LIFE, szkoleń, czy tłumaczenie materiałów, wytycznych i broszur KE, udostępnianych potem na polskiej stronie programu.

NFOŚiGW stara się o to, aby współfinansowanie programu LIFE było bardziej przyjazne. Dotychczas trzeba było pisać dwa odrębne wnioski – do KE i do NFOŚiGW. W obecnym naborze planowane jest, żeby wniosek do KE był załącznikiem do krótkiego wniosku do NFOŚiGW.

Ponadto, eksperci Narodowego Funduszu służą też pomocą w konsultacji przygotowywanych wniosków. Wystarczy napisać w tej sprawie mail na adres: life@nfosigw.gov.pl lub zadzwonić na numer tel. (22) 45-90-167.

Oficjalne otwarcie naboru w Polsce poprzedził Dzień Informacyjny LIFE, który odbył się 25 kwietnia br. w Warszawie. Sesję, skierowaną do potencjalnych beneficjentów, którzy planują wystartować w naborze 2017, można obejrzeć on-line na stronie NFOŚiGW, gdzie na bieżąco publikowane są także wszelkie aktualności dotyczące tegorocznego naboru (www.nfosigw.gov.pl/life).

Program LIFE w skrócie

LIFE z polską historią w tle

To już 8 rok w Polsce z unijnym programem LIFE. Natomiast od 2008 r., gdy NFOŚiGW włączył się w realizację tego instrumentu finansowego jako instytucja współfinansująca, podpisano 71 umów na dotacje oraz 12 umów na pożyczki (na zachowanie płynności finansowej przedsięwzięcia).

Aż 65 projektów współfinansowanych przez Narodowy Fundusz, to przedsięwzięcia krajowe, realizowane przez polskich beneficjentów. Ale polskie podmioty biorą także udział w realizacji projektów międzynarodowych (4 przedsięwzięcia, 6 umów), koordynowanych przez beneficjentów ze Szwecji, Hiszpanii oraz Włoch.

Zdecydowana większość polskich inicjatyw służy ochronie przyrody (39/71). Dzięki krajowemu współfinansowaniu programu LIFE m.in. przywrócona została społeczeństwu Pustynia Błędowska, odwrócono efekty carskich melioracji na terenie Biebrzańskiego Parku Narodowego, umożliwiono tarło łososia w górnym biegu rzek Regi i Iny, czy też przywrócono lęgi rybitw w granicach Warszawy.

NFOŚiGW finansuje także projekty innowacyjne (21/71), które dotyczą m.in. rozwiązania problemu odpadów waty szklanej stosowanej w szklarniach do produkcji warzyw, poprzez zastąpienie jej innowacyjnym podłożem z tekstylnych odpadów organicznych; wykorzystania odpadów polimerowych w produkcji bardziej wytrzymałego asfaltu oraz ekologicznej utylizacji osadów ściekowych z wytworzeniem energii elektrycznej.

Niezwykle istotna jest również edukacja ekologiczna. NFOŚiGW współfinansuje 12 kampanii informacyjnych LIFE przyczyniających się m.in. do ograniczenia pożarów w lesie, poznania wartości polskiej przyrody i dostosowania do zmian klimatu.

Współfinansowanie przez Narodowy Fundusz projektów LIFE to znaczna kwota – budżet wynosi 273 mln zł. Dotychczas, od 2010 r. wydano z tych środków 182 mln zł na 71 projektów, przy współfinansowaniu KE wynoszącym ok. 370 mln zł. Zatem do rozdysponowania jest jeszcze 91 mln zł.

Warto też wiedzieć, że projekty polskie, dofinansowane przez NFOŚiGW, zauważane i doceniane są przez Komisje Europejską, która przyznaje nagrody „Best of the best LIFE-Nature/Information Projects” dla najlepszych w całej Europie projektów LIFE. Na uroczystej gali w Brukseli 31 maja 2016 r., podczas Green Week, Komisja Europejska w gronie sześciu zwycięzców, wskazała dwa polskie projekty: „Zarządzanie siedliskiem wodniczki (Acrocephalus paludicola) poprzez wdrożenie zrównoważonych systemów zagospodarowania biomasy” Ogólnopolskiego Towarzystwa Ochrony Ptaków oraz „Ochrona różnorodności biologicznej na obszarach leśnych, w tym w ramach sieci Natura 2000 – promocja najlepszych praktyk” Centrum Koordynacji Projektów Środowiskowych.

Źródło: NFOŚiGW

Fot. 123rf