Programy ograniczające niską emisję na terenie miasta Włocławka

W minionych latach swojego funkcjonowania, przedsiębiorstwo miało wysoką świadomość, że jego działalność produkcyjna prowadzona w kotłowniach lokalnych nie sprzyjała środowisku naturalnemu. Dbając o zielone oblicze miasta Włocławka, propagowało ideę likwidacji rozproszonych źródeł ciepła niskiej emisji5. W ramach założeń tej koncepcji opracowywało i realizowało programy ograniczające zanieczyszczenia do otoczenia w różnych czasookresach swego funkcjonowania. Wśród strategicznych zamierzeń ograniczających emisje zanieczyszczeń do
otoczenia działania przedsiębiorstwa koncentrowały się w głównej mierze na:

• Likwidacji kotłowni lokalnych na terenie miasta w latach 1981-2015.
• Likwidacji kotłowni w szkołach na terenie miasta w latach 2002-2005.
• Likwidacji niskiej emisji w rejonie Starego Miasta Włocławek w latach 2010-2012.
• Likwidacji niskiej emisji na terenie Osiedla Mieszkaniowego Mielęcin 2015-2017.

Likwidacja kotłowni lokalnych na terenie miasta w latach 1991-2015

Równolegle z rozwojem wielorodzinnego budownictwa mieszkaniowego w mieście postępowała rozbudowa infrastruktury ciepłowniczej przedsiębiorstwa. Stan ten tworzył dogodne warunki do stopniowej likwidacji uciążliwych dla mieszkańców miasta kotłowni lokalnych.

Istota projektu

W ramach tego programu obiekty ogrzewane z kotłowni lokalnych przyłączano do scentralizowanego miejskiego systemu ciepłowniczego6. Wiązało się to z doprowadzeniem sieci ciepłowniczej do budynków, w których funkcjonowały kotłownie lokalne oraz z ich wyposażeniem w indywidualne, jedno- lub dwufunkcyjne węzły cieplne.

Wdrażanie rozwiązania projektowego

Realizując zamierzenia tego programu, w pierwszej kolejności poddano likwidacji 51 kotłowni lokalnych, które stanowiły majątek produkcyjny przedsiębiorstwa. W drugiej kolejności wyłączano z eksploatacji kotłownie obce, zlokalizowane w bliskim sąsiedztwie systemu ciepłowniczego przedsiębiorstwa. Liczbowy stan zlikwidowanych kotłowni w poszczególnych latach funkcjonowania przedsiębiorstwa przedstawiono na rys. 6.

Efekty wdrożenia projektu

Stopniowe konsekwentne wdrażanie programu pozwoliło jesienią 1981 roku wyłączyć z eksploatacji na terenie dzielnicy mieszkaniowej Śródmieście pierwszą kotłownię lokalną obsługiwaną przez przedsiębiorstwo. W efekcie realizowanych działań inwestycyjnych, według przyjętej koncepcji, w latach 1981-2015 przedsiębiorstwo zlikwidowało 144 kotłownie lokalne funkcjonujące w obszarze miasta Włocławka. Zostały one zastąpione grupowymi i indywidualnymi nowoczesnymi kompaktowymi węzłami cieplnymi, które przejęły w pełni wszystkie funkcje kotłowni. Liczbę zlikwidowanych kotłowni według kryterium: rodzaju paliwa i wielkości mocy cieplnej przedstawiono na rys. 7 i 8. Systematyczna rozbudowa infrastruktury ciepłowniczej na terenie miasta w okresie ponad trzydziestu lat funkcjonowania przedsiębiorstwa pozwoliła wyłączyć trwale z eksploatacji 107 kotłowni węglowych, 19 kotłowni olejowych oraz 18 kotłowni na paliwo gazowe. Całkowita moc produkcyjna zlikwidowanych kotłowni to 59,68 MW, z czego przypadało na kotłownie:

• węglowe 47,57 MW,

• olejowe 2,99 MW,

• gazowe 9,12 MW.

Poziom mocy cieplnej wyłączonych z eksploatacji kotłowni w poszczególnych dzielnicach miasta zobrazowano na rys. 9. W dzielnicy Śródmieście wyłączono z eksploatacji 117 kotłowni o mocy cieplnej 44,67 MW. Na terenie dzielnicy Południe 18 kotłowni o zdolności produkcyjnej urządzeń 9,24 MW. Najmniejszą ilością zlikwidowanych kotłowni charakteryzowała się dzielnica Kazimierza Wielkiego, w której wyłączono z eksploatacji 9 kotłowni o mocy cieplnej 5,77 MW.

Emisja zanieczyszczeń do powietrza atmosferycznego

Na terenie miasta funkcjonowały kotłownie lokalne, w których do produkcji ciepła wykorzystywano paliwa stałe, ciekłe i gazowe. W zależności od rodzaju spalanego paliwa emitowały one do otoczenia różne ilości szkodliwych zanieczyszczeń i trujących związków chemicznych. Średnioroczny poziom redukcji zanieczyszczeń w efekcie likwidacji kotłowni we Włocławku w latach 1981-2015 zobrazowano w tabeli 27. W tabeli 2 zestawiono dane odnośnie rodzajów zanieczyszczeń wyemitowanych z kotłowni do powietrza atmosferycznego na terenie miasta. Przedstawione wielkości liczbowe uwzględniają rodzaj spalanego paliwa w kotłowniach lokalnych. Charakteryzują się różną rozpiętością, ściśle proporcjonalną do ilości wytworzonego ciepła w przedsiębiorstwie oraz liczby funkcjonujących kotłowni w poszczególnych osiedlach mieszkaniowych miasta. W grupie zanieczyszczeń emitowanych do otoczenia na terenie miasta znaczącą pozycję stanowił dwutlenek węgla, którego średnioroczna emisja z kotłowni w analizowanym okresie czasu wynosiła 64 422,3 Mg. Ponad siedem razy mniej niż dwutlenku węgla emitowały kominy kotłowni do powietrza atmosferycznego popiołu i pyłu, których ilość stanowiła 9 062,9 Mg, z czego: 8 496,2 Mg to popiół, a 566,7 Mg zawierał pył. Średnioroczna emisja do atmosfery dwutlenku siarki przyjmowała wartość równą 994,6 Mg. Sześć razy mniej niż dwutlenku siarki emitowano do otoczenia tlenku azotu. Najwyższą emisją zanieczyszczeń kierowanych do powietrza charakteryzowały się kotłownie, w których do produkcji ciepła stosowano paliwo stałe w postaci węgla, koksu oraz miału węglowego.

Znacznie niższa emisja zanieczyszczeń kierowanych do otoczenia pochodziła głównie z kotłowni, w których podstawowymi paliwami wykorzystywanymi do produkcji ciepła były olej opałowy i gaz ziemny. W przypadku emisji tlenku azotu NOX i dwutlenku węgla CO2, bardziej przyjazne środowisku niż pozostałe kotłownie były kotłownie, w których do produkcji ciepła stosowano olej opałowy. Uwzględniając wielkość emisji pyłów i dwutlenku siarki SO2, bardziej korzystniej wypadały kotłownie gazowe niż pozostałe kotłownie w mieście.

Efekty po zlikwidowaniu kotłowni w mieście

Rachunki ekonomiczne tworzone w oparciu o model prostego zwrotu z inwestycji dodatkowo potwierdziły zasadność stopniowej redukcji lokalnych ciepłowni, które cechowały się niską sprawnością i ujemną efektywnością, natomiast wysoką emisyjnością8. W wyniku planowej aktywności inwestycyjnej spółki z eksploatacji zostały wyłączone kotłownie opalane paliwem stałym (koks, węgiel, miał węglowy) oraz na paliwa gazowe i ciekłe. W liczbie wyłączonych z eksploatacji kotłowni ponad 35% stanowiło własność przedsiębiorstwa, a blisko 65% inną niż MPEC Włocławek.

W przypadkach, gdzie nie było możliwości technicznych przyłączenia do miejskiej sieci cieplnej, budynków z kotłowniami węglowymi były one zastępowane nowoczesnymi kotłowniami gazowo-olejowymi, które sukcesywnie modernizowano. Likwidacja kotłowni spowodowała wyeliminowanie wszelkich uciążliwości odczuwanych przez mieszkańców miasta, powodowanych bytnością kotłowni na osiedlach. W efekcie tej decyzji z placów i terenów znajdujących się w sąsiedztwie kotłowni zniknęły zanieczyszczenia powodowane sadzą. Wyeliminowany został czarny drobny pył, który osadzał się na oknach, parapetach oraz przedostawał się do klatek schodowych i do pomieszczeń mieszkalnych. Nastąpiła generalna poprawa stanu jakości powietrza atmosferycznego w mieście. Również został zaimplementowany nowy bezpieczny sposób dostawy ciepła z systemu scentralizowanego przedsiębiorstwa do budynków dotychczas ogrzewanych z kotłowni. Po zmianie sposobu realizacji dostawy ciepła zmniejszyła się również opłata za energię cieplną w porównaniu do cen ciepła wytworzonego kotłowniach lokalnych. Znacznie poprawiło się bezpieczeństwo i niezawodność dostawy ciepła do odbiorców w porównaniu do okresu sprzed wprowadzenia zmiany.

Literatura

1. A.Jurkiewicz z zespołem, Audyt energetyczny. Poradnik dla audytorów energetycznych, Internet: http://www.audyt-energetyczny.net/poradnik-audytora-energetycznego-2.php#pae007

2. Z.Katolik, D.Tomaszewski, 35 lat transformacji przedsiębiorstwa od ZEC-u do MPEC-u, Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki   Cieplnej we Włocławku, Włocławek 2006

3. Z.Katolik, D.Tomaszewski, W EKSPANSJI. Analiza studium przypadku MPEC Spółka z o.o. we Włocławku cz.1, Energetyka Cieplna i Zawodowa Nr 3/2016

4. Katolik, D.Tomaszewski, W ODPOWIEDZI NA POTRZEBY. Analiza studium przypadku MPEC Spółka z o.o. we Włocławku cz. 2, Energetyka Cieplna i Zawodowa Nr 4/2016

5. red, K.Musiatowicz, Jesteś tym, czym oddychasz. Kompendium wiedzy na temat niskiej emisji, Stowarzyszenie  Zielone Mazowsze, Warszawa 2016

6. M.Pietraszewski, Z.Katolik, W MPEC Włocławek. O społecznej odpowiedzialności biznesu, Energetyka Cieplna i Zawodowa Nr 5/2010

7. M.Pietraszewski, Z.Katolik, Fundusze Strukturalne wspierają strategię zrównoważonego rozwoju w MPEC-Włocławek,  Nowoczesne Ciepłownictwo Nr 7/2011, Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie

8. M.Pietraszewski, Z.Katolik, MPEC-Włocławek. Czyste powietrze z unijnym wsparciem, Energetyka Cieplna i Zawodowa Nr 6/2011

9. A.Polatowska, Program Ochrony Środowiska dla Miasta Włocławek na lata 2009-2016, Aktualizacja Programu Ochrony Środowiska dla Miasta Włocławek na lata 2009-2012 z uwzględnieniem perspektywy do roku 2016, Urząd Miasta Włocławek-Wydział Środowiska i Rolnictwa, Włocławek 2009

10. Praca zbiorowa pod red. R.Sadlok, Przeciwdziałanie niskiej emisji na terenach zwartej zabudowy mieszkaniowej, Stowarzyszenie na rzecz efektywności energetycznej i rozwoju odnawialnych źródeł energii „HELIOS” 2014, Internet: http://home.agh.edu.pl/~szk/files/docs/niska_emisja.pdf

11. Tajemnicze definicje związane z ochroną powietrza, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku, Internet: https://www.gdansk.wios.gov.pl/wios/aktualnosci/23-a2015/295-tajemnicze-definicje-zwiazane-z-ochrona-powietrza.html

12. W. Wróblewski, 65 lat Wodociągów Włocławskich, Oficyna Wydawnicza WTN, Włocławek 2000, Internet:   https://www.nfosigw.gov.pl/gfx/nfosigw/userfiles/files/edukacja/aktualnosci/2014/07/2016/broszura_niska_emisja.pdf

13. J.Zastrzeżyńska, M.Jaruszowiec, R.Wielgosz, Ł.Bystrzanowski, Program ograniczania niskiej emisji dla miasta Koszalina, Internet: html?qt=Program+ograniczania+niskiej+emisji+dla+miasta+Koszalina

Przypisy

1. Z.Katolik, D.Tomaszewski, 35 lat transformacji przedsiębiorstwa od ZEC-u do MPEC-u, Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki   Cieplnej we Włocławku, Włocławek 2006, s. 134.

2. Podaję za: Praca zbiorowa pod red. R.Sadlok, Przeciwdziałanie niskiej emisji na terenach zwartej zabudowy mieszkaniowej, Stowarzyszenie na rzecz efektywności energetycznej i rozwoju odnawialnych źródeł energii „HELIOS” 2014, s. 5, Internet: http://home.agh.edu.pl/~szk/files/docs/niska_emisja.pdf

„Niska emisja to najprościej ujmując emisja szkodliwych pyłów i gazów na niskiej wysokości”.

Podaję za: Tajemnicze definicje związane z ochroną powietrza, Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Gdańsku, Internet: https://www.gdansk.wios.gov.pl/wios/aktualnosci/23-a2015/295-tajemnicze-definicje-zwiazane-z-ochrona-powietrza.html

Niska emisja - Jest to emisja pyłów i szkodliwych gazów pochodząca z domowych pieców grzewczych i kotłowni lokalnych węglowych, w których spalanie odbywa się w nieefektywny sposób”  węglem niskiej jakości.

3. Podaję za: W. Wróblewski, 65 lat Wodociągów Włocławskich, Oficyna Wydawnicza WTN, Włocławek 2000r, s. 70.   Ważniejsze inwestycje przemysłowe to budowa:

Fabryki Porcelany Stołowej                                  - 1967
Fabryki Mebli                                                      - 1969
Fabryki Farb i Lakierów                                        - 1970
Zapory z Elektrownią Wodną na Wiśle                  - 1970
Kombinatu Nawozowego                                      - 1972
Fabryki Manometrów                                            1970 i 1986        
Fabryki Lin i Drutu                                               - 1973 i 1978
Wytworni Polichlorku Winylu                                - 1984
Filii Zakładów Mechanicznych „Ursus”                  - 1984

4. Podaję za: red, K.Musiatowicz, Jesteś tym, czym oddychasz. Kompendium wiedzy na temat niskiej emisji, Stowarzyszenie  Zielone Mazowsze, Warszawa 2016, s. 9, Internet: https://www.nfosigw.gov.pl/gfx/nfosigw/userfiles/files/edukacja/aktualnosci/2014/07/2016/broszura_niska_emisja.pdf

„Zanieczyszczenia powietrza to wszelkie substancje (gazy, ciecze, ciała stałe), które znajdują się w powietrzu atmosferycznym, ale nie są jego naturalnymi składnikami”. Wpływają one negatywnie na zdrowie człowieka, środowisko naturalne oraz dziedzictwo kulturowe (budynki, zabytki i materiały).

5. Obliczono na podstawie: A.Jurkiewicz z zespołem, Audyt energetyczny. Poradnik dla audytorów energetycznych, Internet: http://www.audyt-energetyczny.net/poradnik-audytora-energetycznego-2.php#pae007

6.  M.Pietraszewski, Z.Katolik, W MPEC Włocławek. O społecznej odpowiedzialności biznesu, Energetyka Cieplna i Zawodowa Nr 5/2010, s. 30.

7. Zob. J.Zastrzeżyńska, M.Jaruszowiec, R.Wielgosz, Ł.Bystrzanowski, Program ograniczania niskiej emisji dla miasta Koszalina, s.15, Internet: html?qt=Program+ograniczania+niskiej+emisji+dla+miasta+Koszalina

Fot. BMP