Wysokosprawna kogeneracja to technologia stosowana w energetyce, która sprzyja ograniczaniu zużycia paliw do produkcji energii, a jednocześnie pozwala uzyskać jej więcej, na przykład w postaci ciepła. Ma ona zatem duże znaczenie w walce ze smogiem. Jedna z wytycznych rządowej Strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju zachęca do wspierania produkcji energii elektrycznej i ciepła w skojarzeniu, czyli właśnie na zasadzie wysokosprawnej kogeneracji. Celem jest zbudowanie w Polsce niskoemisyjnej energetyki, czy szerzej – gospodarki. Umowy podpisane przez NFOŚiGW z beneficjantami są praktyczną formą realizacji rządowej koncepcji. Wszystkie porozumienia regulujące przekazanie dofinansowań ze środków europejskich na 27 przedsięwzięć zostały podpisane przez Wiceprezesa Zarządu NFOŚiGW Artura Michalskiego oraz reprezentantów poszczególnych beneficjentów.

W przypadku każdego z projektów, obok rezultatów rzeczowych związanych z uzyskaniem niskoemisyjności, przewidywane są również efekty środowiskowe. Będą one polegać na zmniejszeniu zużycia energii pierwotnej oraz ograniczeniu emisji pyłów i innych zanieczyszczeń do atmosfery. Dzięki rozwiązaniom kogeneracyjnym zmniejszy się emisja m.in. tlenku siarki, tlenku azotu, a także dwutlenku węgla (CO2) – gazu cieplarnianego. Zatem zasadniczy zysk płynący z wysokosprawnej kogeneracji to więcej energii, oszczędności finansowe gmin, ich mieszkańców oraz przedsiębiorstw, ale także znacznie czystsze powietrze. Ponadto wprowadzanie rozwiązań kogeneracyjnych wpłynie stymulująco na rozwój sieci ciepłowniczych, dzięki którym ciepło będzie sprawniej rozprowadzane.

Projekty wykorzystujące gaz ziemny

Na rozwiązania technologiczne w zakresie wysokosprawnej kogeneracji związane z wykorzystaniem gazu ziemnego zdecydowało się w przedstawionych projektach 22 beneficjentów, m.in. PGNiG Termika S.A. realizująca budowę gazowego układu kogeneracyjnego EC Przemyśl. Umowę regulującą przekazanie dotacji w wysokości 5 613 156 zł (przy całkowitym koszcie przedsięwzięcia 25 851 236 zł) ze strony beneficjenta podpisał Dyrektor Departamentu Strategii, Planowania i Rozwoju PGNIG Termika S.A. Jacek Wojciech Staszewski. Inwestycja ma być zrealizowana szybko, bo już z końcem 2020 r.

Zakres planowanych działań obejmuje zabudowę i uruchomienie elektrociepłowni gazowej na terenie sąsiadującym z Ciepłownią Zasanie należącą do MPEC Przemyśl. Obiekt zlokalizowany przy ul. Emilii Plater będzie się składał się z układu dwóch gazowych agregatów kogeneracyjnych o mocy cieplnej ok. 4,5 MWt i mocy elektrycznej ok. 4,7 MWe oraz dwóch konwencjonalnych kotłów wodnych o mocy 5 i 0,2 MWt. Zakładaną sprawność wytwarzania energii określono na poziomie 83,9 proc. 

Inwestycja przyniesie także efekt środowiskowy w postaci zmniejszenia zużycia energii pierwotnej o 86 393 GJ/rok. Natomiast szacowany spadek emisji gazów cieplarnianych przewidziano w wysokości 31 927 tony równoważnika CO2/rok.

Tego typu systemy wysokosprawnej kogeneracji gazowej, gdzie mają zostać osiągnięte podobne efekty dzięki dotacjom przekazanym przez NFOŚiGW, uruchomią jeszcze następujące podmioty:

ENGIE EC Słupsk Sp. z o.o. (22 157 400 zł dotacji),

Tarczyński S.A. w Ujeźdźcu Małym (13 344 000 zł dotacji),

Proszkownia Mleka Sp. z o.o. w Piotrkowie Kujawskim (3 075 196 zł dotacji),

Voelia Energa Poznań S.A. w Krotoszynie (1 418 337 zł dotacji),

Aqua Park Łódź Sp. z o.o. (1 764 000 zł dotacji),

Celsium Sp. z o.o.  w Grójcu (1 102 866 zł dotacji),

Celsium Serwis Sp. z o.o. w Skarżysku Kamiennej (8 497 312 zł dotacji),

Eco Kogeneracja Sp. z o.o. przy 4 projektach – w Nowej Soli, Jeleniej Górze, Żarach, Żaganiu (3 319 687 zł, 11 371 880 zł, 3 586 181 zł, 3 143 984 zł dotacji),

Sanplast Sp. z o.o. w Wymysłowicach (2 185 605 zł dotacji),

PEC  Sp. z o.o. w Grajewie (11 532 144 zł dotacji),

PEC Sp. z o.o. w Mińsku Mazowieckim (11 678 680 zł dotacji),

Kogeneracja Zachód S.A. w Szamotułach (6 129 920 zł dotacji),

ZEC Sp. z o.o. w Nowym Dworze Mazowieckim (5 734 054 zł dotacji),

Gmina Włoszczowa (9 810 080 zł dotacji),

MPGK Sp. z o.o. w Jaśle (7 227 840 zł dotacji),

JMP Flowers Power Sp. z o.o. w Stężycy (5 671 600 zł dotacji),

Spółdzielnia Mleczarska MLEKPOL w Grajewie (8 606 548 zł dotacji).

Projekty wykorzystujące biomasę

Zastosowanie biomasy w procesach wysokosprawnej kogeneracji zostało uwzględnione w przedsięwzięciach 5 beneficjentów, w tym – przykładowo – firmy BS Marka. Ten podmiot będzie realizować projekt budowy elektrociepłowni opalanej biomasą drzewną w Suwalskiej Specjalnej Strefie Ekonomicznej (SSSE) w Suwałkach przy ul. Brylantowej. NFOŚiGW zaakceptował wsparcie dla beneficjenta w wysokości 9 902 300 zł, co potwierdza umowa sygnowana przez Prezesa Zarządu BS Marka Sp. z o.o. Aleksandrę Skłodowską. Całkowity koszt inicjatywy wyniesie 52 902 300 zł.

Projekt zakłada budowę małej elektrociepłowni biomasowej o mocach nominalnych ok. 1,4 MWt i 11 MWt, która powstanie na terenie SSSE w sąsiedztwie przedsiębiorstw – odbiorców wytwarzanej energii elektrycznej oraz ciepła na potrzeby ich procesów produkcyjnych. Wśród efektów ekologicznych znajdzie się spadek emisji CO2 oszacowany na 58 233,75 równoważnika t CO2/rok. Z kolei zmniejszenie zużycia energii pierwotnej wyniesie 19 787,00 MWh/rok.

– Wybór źródła energii przy inwestycji wynika głównie z położenia geograficznego. Projekt będziemy realizować na Suwalszczyźnie, a więc w zagłębiu przemysłu drzewnego, gdzie powstają też liczne odpady. Jeżeli użyjemy tych pozostałości drzewnych ponownie, przestaną być one odpadami, a staną się źródłem czystej energii. Region jest też dość ubogi energetycznie, oddalony od typowych elektrociepłowni, które wykorzystują na przykład węgiel. Wykorzystanie w tym celu biomasy zwiększy zatem nasze bezpieczeństwo energetyczne – stwierdziła Prezes firmy BS Marka w czasie uroczystości podpisania umowy w siedzibie Narodowego Funduszu.

Biomasę drewnianą do celu kogeneracyjnego zastosują 4 inne firmy, uzyskując podobne zyski energetyczne, finansowe i środowiskowe. NFOŚiGW podpisał stosowne umowy z następującymi podmiotami: Energa Kogeneracja Sp. z o.o. w Kaliszu (57 828 660 zł dotacji), MPEC Sp. z o.o. w Łomży (18 876 922 zł dotacji), Pacyga Energia Krzysztof Pacyga, Grzegorz Pacyga, Damian Pacyga S.C. w Kukowie (13 626 360 zł dotacji), ZGC Sp. z o.o. w Tomaszowie Mazowieckim (5 952 063 zł dotacji).

Dofinansowanie wszystkich wymienionych wyżej przedsięwzięć umożliwia I oś priorytetowa POIiŚ Zmniejszenie emisyjności gospodarki, a ściślej jej działanie 1.6 Promowanie wykorzystywania wysokosprawnej kogeneracji ciepła i energii elektrycznej w oparciu o zapotrzebowanie na ciepło użytkowe, które realizowane jest przez NFOŚiGW (Instytucję Wdrażającą) w porozumieniu z Ministerstwem Energii (Instytucją Pośredniczącą).