Celem ustawy o czasowym ograniczeniu cen za energię elektryczną, gaz ziemny i ciepło systemowe oraz o bonie energetycznym, którą 7 maja 2024 r. przyjęła Rada Ministrów, jest przedłużenie rozwiązań osłonowych dla odbiorców energii, którzy znajdują się w trudnej sytuacji ekonomicznej. Chodzi także o ochronę gospodarstw domowych przed podwyżkami cen energii, będącymi skutkiem pandemii COVID-19 i ataku Rosji na Ukrainę. Osoby z niższym dochodem będą mogły skorzystać z bonu energetycznego, a cena maksymalna energii elektrycznej zostanie ustalona na poziomie 500 zł/MWh. Ceny energii dla odbiorców wrażliwych (żłobki, przedszkola, szpitale etc.) oraz mikro, małych i średnich firm zostaną bez zmian. Działania osłonowe obejmą drugą połowę 2024 r.

Najważniejsze informacje

• Na drugą połowę 2024 r. zostanie przedłużone obowiązywanie ceny maksymalnej za energię elektryczną. Cena zostanie ustalona na poziomie 500 zł/MWh bez względu na zużycie. Gdyby nie interwencja rządu, stawka taryfowa (bez zamrożenia) wynosiłaby 739 zł MWh.
• W drugiej połowie 2024 r. zostanie utrzymana dotychczasowa cena maksymalna na poziomie 693 zł/MWh bez względu na zużycie dla: instytucji samorządowych, podmiotów użyteczności publicznej, np. szkół, żłobków, szpitali oraz małych i średnich przedsiębiorstw.
• Bon energetyczny to jednorazowe świadczenie pieniężne przeznaczone dla ok. 3,5 mln gospodarstw domowych o niższych dochodach.
• Przy wypłacie bonu energetycznego obowiązywać będzie tzw. zasada złotówka za złotówkę.

Bon energetyczny

Bon energetyczny będzie jednorazowym świadczeniem pieniężnym, przeznaczonym dla ok. 3,5 mln gospodarstw domowych o niższych dochodach. Przewidziane będą dwa progi dochodowe:

• do 2500 zł dla gospodarstw 1-osobowych,
• do 1700 zł na osobę dla gospodarstw wieloosobowych.

Wysokość bonu będzie zależała od liczby osób w gospodarstwie domowym – 300 zł dla gospodarstw 1-osobowych, 400 zł dla 2-3 osobowych, 500 zł dla 4-5 osobowych, 600 zł dla 6 osobowych i większych.

Gospodarstwa używające energii elektrycznej do ogrzewania (około 5% gospodarstw) otrzymają dwukrotnie wyższy bon (od 600 zł do 1200 zł). Ta szczególna pomoc wynika z tego, że gospodarstwa, gdzie wykorzystywane są źródła ogrzewania zasilane energią elektryczną, mają najwyższe rachunki.

Zasada złotówka za złotówkę

Przy wypłacie bonu obowiązywać będzie tzw. zasada złotówka za złotówkę. Oznacza to, że bon energetyczny będzie przyznawany nawet po przekroczeniu kryterium dochodowego, a kwota bonu będzie pomniejszana o kwotę tego przekroczenia.

Terminy składania wniosku

Wniosek dotyczący bonu energetycznego trzeba będzie złożyć do gminy, w terminie od 1 sierpnia do 30 września 2024 r. Na rozpatrzenie wniosku gmina będzie miała 60 dni. Wypłata pieniędzy powinna być zrealizowana jesienią 2024 r. lub na początku 2025 r.

Maksymalne ceny prądu

Na drugą połowę 2024 r. przedłużone zostanie obowiązywanie dla gospodarstw domowych ceny maksymalnej za energię elektryczną. Cena zostanie ustalona na poziomie 500 zł/MWh bez względu na zużycie.

W przypadku jednostek samorządu terytorialnego oraz podmiotów wykonujących ważne zadania z zakresu użyteczności publicznej (np. żłobki, szpitale, domy pomocy społecznej), ceny w II połowie 2024 r. pozostaną na tym samym poziomie (693 zł/MWh).

Taka sama cena maksymalna 693 zł/MWh będzie obowiązywała dla małych i średnich przedsiębiorstw.

Za stosowanie ceny maksymalnej, przedsiębiorstwa energetyczne otrzymają rekompensaty.

Ceny dostawy ciepła

Ponadto, celem nowych przepisów jest zapewnienie do 31 grudnia 2024 r. dostaw paliw gazowych na stabilnym, akceptowalnym poziomie cenowym dla odbiorców paliw gazowych. Do 30 czerwca 2025 r. przedłużone zostanie także funkcjonowanie mechanizmu maksymalnej ceny dostawy ciepła.

Q&A

1. Jakie wymierne korzyści i jakim grupom przyniosą rozwiązania z ustawy o czasowym ograniczeniu cen za energię elektryczną, gaz ziemny i ciepło systemowe oraz o bonie energetycznym?

   Projekt ustawy zakłada częściowe uwolnienie cen energii elektrycznej dla gospodarstw domowych tj. do poziomu 500 zł/MWh, co oznacza, że skorzystają z niego wszyscy odbiorcy w gospodarstwach domowych, szczególnie ogrzewający gospodarstwa energią elektryczną. Bez tego rozwiązania koszty ogrzewania dla tych odbiorców byłyby znacząco wyższe.

   Z kolei odbiorcy w gospodarstwach domowych o niższych dochodach skorzystają dodatkowo ze wsparcia w postaci bonu energetycznego (jednorazowego świadczenia pieniężnego zróżnicowanego kwotowo pod względem ilości członków w gospodarstwie domowym). Dla tych, którzy postawili na ogrzewanie energią elektryczną, kwota będzie dwukrotnie zwiększona. Skorzystają także mikro mali, średni przedsiębiorcy, jednostki samorządu terytorialnego – dla których zabezpieczeniem będzie utrzymanie ceny maksymalnej na poziomie 693 zł/MWh.

   Wprowadzenie bonu energetycznego będzie stanowiło znaczne wsparcie w pokryciu rachunków za energię dla ok. 3,5 mln gospodarstw domowych o niższych dochodach. Rozwiązanie to wpisuje się w realizację jednego z podstawowych zadań MKiŚ, jakim jest wdrażanie narzędzi redukcji ubóstwa energetycznego i ochrony odbiorców wrażliwych.

2. Czy jest grupa odbiorców (odbiorcy wrażliwi, żłobki, szpitale, mikroprzedsiębiorcy) – dla których po 1 lipca nie będzie zmiany w cenach energii elektrycznej, bo ceny zostaną na tym samym poziomie?

   Tak. W przypadku jednostek samorządu terytorialnego oraz podmiotów wykonujących ważne zadania z zakresu użyteczności publicznej (np. żłobki, szpitale, domy pomocy społecznej), ceny w II połowie 2024 r. pozostaną na tym samym poziomie (693 zł/MWh). Jest oczywiście możliwe, że podmioty te uzyskają niższe ceny w ofertach od przedsiębiorstw energetycznych – natomiast ustawa daje im gwarancję, że ceny dla nich nie wzrosną.

   Mikro, mali i średni przedsiębiorcy również skorzystają z rozliczenia za energię po obecnej cenie maksymalnej wynoszącej 693 zł/MWh. Ochrona ta będzie musiała być zgodna z indywidualnymi limitami pomocy publicznej, zgodnymi z prawem UE. 

3. Jaka była wielkość grupy, której poprzednio wzrastało z 412 na 692 zł? I co dla tej grupy oznacza obecne rozwiązanie (cena maksymalna 500 zł)?
   Odbiorcami, którzy przekraczali ustawowy limit, wg którego ceny były zamrożone na poziomie roku 2022 r., tj. 3 MWh w roku 2023 i 1,5 MWh w I połowie 2024 r., były przede wszystkim gospodarstwa domowe, które wykorzystują energię elektryczną do ogrzewania, czyli ok. 5% ogółu gospodarstw. Przyjęte rozwiązanie jest korzystne szczególnie dla odbiorców ogrzewających się energią elektryczną, którzy do tej pory większy wolumen swojego zużycia rozliczali po cenie maksymalnej 693 zł/MWh, nowy poziom ceny maksymalnej może oznaczać, że będą oni płacili rachunki za energię niższe niż do tej pory.

4. Jaką największą grupę chronią przyjęte rozwiązania?
   Projekt ustawy o czasowym ograniczeniu cen za energię elektryczną, gaz ziemny i ciepło systemowe oraz o bonie energetycznym adresowany jest do szerokiego grona odbiorców. Najliczniejszą grupę objętą wsparciem stanowią gospodarstwa domowe (ok. 12.5 mln) ponadto rozwiązaniami osłonowymi objęty będzie sektor MSP (ponad 2 mln przedsiębiorców) oraz podmioty z zakresu użyteczności publicznej (ponad 100 tys. podmiotów).

5. Jak wzrastały cen prądu od 2015 roku do końca 2023 dla poszczególnych odbiorców?

   W przypadku odbiorców w gospodarstwach domowych, większość odbiorców z tej grupy korzysta z cen oferowanych w taryfach sprzedawców z urzędu, które są zatwierdzane (poza rynkiem warszawskim) przez Prezesa URE. Część gospodarstw domowych natomiast korzysta z ofert wolnorynkowych tj. zawiera umowy na podstawie cenników niezatwierdzanych przez Prezesa URE.

   W zakresie średnich cen energii elektrycznej dla odbiorców w gospodarstwach domowych (uwzględniających opłaty dystrybucyjne) od 2019 r. utrzymywał się trend wzrostowy, na który wpływ miały przede wszystkim zaburzenia na rynku surowców energetycznych, a potem wojna na Ukrainie i jej skutki.

   Natomiast jeśli chodzi o ceny dla podmiotów kupujących energię na rynku konkurencyjnym, poniższy wykres prezentuje poziom cen energii elektrycznej na rynkach hurtowych w latach 2015-2024 (dwa rodzaje kontraktów), które skorelowane były z cenami detalicznymi tj. cenami, jakie zawierali sprzedawcy w umowach na „wolnym” rynku z odbiorcami takimi jak samorządy, podmioty wrażliwe, sektor MSP. Ceny dla tych odbiorców nie są regulowane przez Prezesa URE. Od 2018 roku możemy zaobserwować wzrostowy cen energii elektrycznej aż do połowy 2022 r.