Branża ciepłownicza z pewnością nie może czuć się pominięta w systemie rozdziału środków unijnych. Miliony euro płyną na realizację przedsięwzięć inwestycyjnych mających zwiększyć efektywność techniczną instalacji, poprawić sprawność wytwarzania ciepła, zmniejszyć straty przesyłowe, promować rozwiązania kogeneracyjne czy też wdrażać nowoczesne rozwiązania oparte o wykorzystywanie odnawialnych źródeł energii. Wszystko to po to, aby osiągnąć zakładane cele środowiskowe – ograniczenie ilości substancji zanieczyszczających, wprowadzanych do powietrza, w tym głównie niskiej emisji, poprzez likwidację indywidualnych systemów ciepłowniczych i przełamanie monokultury węgla w produkcji energii na rzecz alternatywnych, tzw. zielonych źródeł energii.
         Postarajmy się krótko prześledzić, w ramach jakich programów operacyjnych pozostały jeszcze unijne środki do wykorzystania. Niestety, na poziomie centralnym w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na chwilę obecną nie przewiduje się wznowienia procedur naboru wniosków z powodu wyczerpania dostępnych alokacji. Jednakże w kilku województwach w najbliższym czasie uruchomionych zostanie kilka ciekawych dla środowiska ciepłowniczego konkursów pozwalających dofinansować wielomilionowe inwestycje. Jednostki samorządu terytorialnego, ich związki i stowarzyszenia, spółki miejskie, przedsiębiorstwa świadczące usługi publiczne w zakresie dostarczania energii elektrycznej i ciepła – wszystkie te podmioty zaliczane są do katalogu beneficjentów Regionalnych Programów Operacyjnych Województw.

 Województwo śląskie
         Przedstawiciele sektora ciepłownictwa i energetyki w województwie śląskim mogą liczyć na wsparcie swoich projektów inwestycyjnych w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego Działanie 5.3 Czyste powietrze i odnawialne źródła energii, na poziomie 85%. Do czerwca należy aplikować o dofinansowanie projektów polegających na budowie, rozbudowie, przebudowie i remoncie elementów systemów ciepłowniczych pozwalających na likwidację indywidualnych systemów grzewczych. Ponadto, ze środków unijnych będą wspierane przedsięwzięcia, w ramach których zakłady będą wyposażać swoje systemy ciepłownicze w nowoczesne, zaawansowane technologicznie instalacje, ograniczające emisję zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do powietrza. Trzecią grupą projektów wspieranych w tym konkursie przez samorząd województwa śląskiego będą te bazujące na budowie infrastruktury służącej do produkcji i przesyłu energii elektrycznej, i cieplnej pochodzących z odnawialnych źródeł, takich jak: energia słoneczna, energia uzyskiwana wskutek spalania biomasy, biogazu bądź  energia geotermalna i energetyka wodna.

… i dolnośląskie
         Niemniej ciekawą ofertę przygotowano dla reprezentantów branży ciepłowniczej w województwie dolnośląskim. W ramach specjalnie przygotowanego Działania 5.3 Ciepłownictwo i Kogeneracja przedsiębiorstwa energetyczne (w rozumieniu ustawy z dn. 10.04.1997 r. – Prawo energetyczne) oraz organizacje pozarządowe będą mogły ubiegać się w okresie  wakacyjnym (lipiec – sierpień) o wsparcie przedsięwzięć dotyczących produkcji energii cieplnej oraz produkcji ciepła i energii elektrycznej w układzie kogeneracji. Inwestycje o maksymalnej wartości 20 milionów złotych mogą dotyczyć produkcji energii cieplnej oraz procesu jednoczesnego wytwarzania energii elektrycznej i użytkowej energii cieplnej w elektrociepłowni. Wśród dofinansowanych inwestycji mogą się znaleźć także projekty polegające tylko i wyłącznie na rozbudowie ciepłowni i sieci dystrybucji ciepła. Biorąc pod uwagę polskie zobowiązania akcesyjne dotyczące maksymalizacji udziału energii zielonej, preferowane są projekty wykorzystujące właśnie odnawialne źródła energii, a w szczególności te, w ramach których przedsiębiorstwa przestawiają się z paliw w formie ropy, gazu lub węgla na rozwiązania ekologiczne. Dodatkowo w budżecie Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Dolnośląskiego znalazły się również środki na promowanie nowoczesnych rozwiązań w ciepłownictwie i wymianę doświadczeń oraz dobrych praktyk poprzez współpracę z innymi regionami i krajami w formie konferencji, seminariów czy warsztatów metodycznych. Katalog projektów jest więc szeroki. Jeżeli zatem dolnośląskie przedsiębiorstwa energetyczne planują  modernizację ciepłowni, zakup wyposażenia lub budowę i modernizację sieci dystrybucji ciepła – powinny przymierzyć się do skompletowania niezbędnej dokumentacji i skorzystania z ostatniej szansy.

 Na wschodzie też dofinansują
        Również na wschodzie naszego kraju pozostały jeszcze środki na projekty ciepłownicze. Województwo podlaskie zachęca podmioty do realizacji projektów z zakresu ciepłownictwa i energetyki w ramach swojego Programu Operacyjnego, hasłem: „Jeśli nie jest Ci obojętny stan środowiska w Twoim regionie, sięgnij po środki i zrealizuj projekt”.
 W ramach działań 5.1 i 5.2 Rozwój lokalnej i regionalnej infrastruktury ochrony środowiska, możliwe będą do współfinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego inwestycje przyczyniające się do poprawy jakości powietrza poprzez przebudowę systemów ciepłowniczych i zakładanie instalacji ograniczających emisję zanieczyszczeń, wymianę systemu ogrzewania i termomodernizację obiektów użyteczności publicznej. Na przełomie lipca i sierpnia ogłoszony zostanie konkurs dla przedstawicieli sektora, w ramach którego będzie można zgłaszać projekty polegające na:
• budowie czy remoncie systemów ciepłowniczych,
• zakładaniu instalacji ograniczających emisję zanieczyszczeń pyłowych i gazowych,
• zmianie obecnie stosowanych systemów ogrzewania na bardziej przyjazne dla środowiska, w szczególności tzw. niskiej emisji,
• modernizacji istniejących linii dystrybucji ciepła użytkowego poprzez stosowanie energooszczędnych technologii i rozwiązań.
         Nie pominięto również projektów wykorzystujących odnawialne źródła energii.

 100 mln złotych na Pomorzu
       Ostatnie środki z funduszy strukturalnych przeznaczonych na ochronę powietrza i wdrażanie rozwiązań z zakresu odnawialnych źródeł energii w ciepłownictwie zostały również na Pomorzu. W ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego jeszcze w drugim kwartale tego roku wystartują dwa konkursy w ramach 4 Osi Priorytetowej – Infrastruktura Ochrony Środowiska.  Ciepłownie będą mogły uzyskać dotacje na poziomie 75% kosztów kwalifi kowanych inwestycji polegającej na budowie, przebudowie, rozwoju i modernizacji infrastruktury służącej do produkcji energii cieplnej ze źródeł odnawialnych bądź zmniejszaniu szkodliwej emisji zanieczyszczeń pyłowych i gazowych do atmosfery. Do rozdysponowania pozostało prawie 100 milionów złotych. Szeroki wachlarz inwestycji, które można dofi nansować oraz dostępny budżet z pewnością zdopingują branżę ciepłowniczą i zaowocują zaciętą rywalizacją w ostatnim konkursie.

 W perspektywie – 578 mln euro
        Jak widać, możliwości w całej Polsce dla przedsiębiorstw energetyki cieplnej i innych przedstawicieli sektora pozostało jeszcze wiele. Być może w 2012 roku uruchomione zostaną także środki w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego na lata  2009-2014, potocznie znanych jako fundusze norweskie. Alokacja dla Polski na najbliższe lata wyniesie 578 mln euro. Obecnie trwają prace zmierzające do podpisania umów bilateralnych pomiędzy Polską a Islandią, Liechtensteinem i Norwegią, które będą określać zakres wsparcia i alokacje środków na poszczególne obszary.
        Najprawdopodobniej jednak środki finansowe skierowane zostaną w znacznym stopniu na wsparcie ochrony środowiska.
        Nie należy czekać na ogłoszenie konkursów. Wielomilionowe inwestycje w sektorze ciepłowniczym wymagają starannego przygotowania i zaplanowania. Niezbędne jest opracowanie dokumentacji technicznej oraz profesjonalnego studium wykonalności wraz z analizą finansowoekonomiczną przedsięwzięcia. Warto już dziś rozpocząć starania, by gotową dokumentację aplikacyjną złożyć w ramach ogłoszonego konkursu i ostatecznie z sukcesem pozyskać ostatnie środki unijne.

Autort:  Małgorzata Okularczyk, dyrektor Działu Doradztwa Publicznego firmy doradczej Collect Consulting

Artykuł został opublikowany w magazynie "ECiZ" nr 5/2011