Ekspert Stowarzyszenia Niezależnych Operatorów Dystrybucyjnych ocenia jednak, że teraz – ze względu na zmiany polityczne – procesy legislacyjne tego typu mogą się wydłużyć, a te utrudnienia mogą się przeciągnąć jeszcze do 2025 roku.

Dla przykładu wspomnę, że sam przepis, który wprowadzał w Polsce zamknięte systemy dystrybucyjne, został zainicjowany przez nasze stowarzyszenie w 2016 roku, a właściwe przepisy w ustawie Prawo energetyczne znalazły się dopiero 7 lipca 2021 roku, czyli po pięciu latach [w 2022 roku do URE wpłynęło osiem zatwierdzonych wniosków o stwierdzenie zamkniętego systemu dystrybucyjnego – red.] – mówi ekspert.

Według danych URE w 2022 roku nakłady inwestycyjne pięciu największych spółek dystrybucji oraz operatora sieci przesyłowej, czyli spółki Polskie Sieci Elektroenergetyczne, wyniosły blisko 9,4 mld zł wobec 7,2 mld zł rok wcześniej. To wciąż o wiele za mało, ponieważ polska sieć elektroenergetyczna – wyeksploatowana i nieprzystosowana do źródeł OZE – wymaga kompleksowej modernizacji: ok. 40 proc. sieci napowietrznych i 33 proc. stacji elektroenergetycznych ma powyżej 40 lat. Co więcej, większość linii w Polsce to linie nadziemne, które są bardzo podatne na uszkodzenia w wyniku warunków pogodowych. Według danych przytoczonych w ubiegłorocznym raporcie ClientEarth w 2019 roku Polskie Towarzystwo Przesyłu i Rozdziału Energii Elektrycznej (PTPiREE) oszacowało sam koszt modernizacji linii średniego napięcia z napowietrznych na podziemne na ok. 48 mld zł.

Zły stan polskich sieci już w tej chwili powoduje problemy w zakresie możliwości przyłączania nowych jednostek wytwórczych. Z raportu ClientEarth wynika, że w latach 2015–2021 polscy operatorzy sieci elektroenergetycznej wydali ponad 6 tys. odmów przyłączenia do sieci, niemal wyłącznie instalacji OZE. Ich łączna moc wyniosła ok. 30 GW, czyli mniej więcej tyle, co moc zainstalowana wszystkich krajowych bloków węglowych. Natomiast w ubiegłym roku padł rekord: URE otrzymał ponad 7 tys. powiadomień o odmowach przyłączenia na łączną moc 51,05 GW. To skokowy wzrost względem 2021 roku, kiedy to było 3,75 tys. odmów na łącznie 14,45 GW. To oznacza, że tylko w ostatnich dwóch latach odmówiono przyłączenia do sieci instalacji o łącznej mocy 65,5 GW.

Analiza ClientEarth pokazuje, że najwięcej odmów ma miejsce na północy kraju (na obszarze działalności Energi i Enei) i często mają one związek z planowanymi morskimi farmami wiatrowymi. Konieczna jest pilna modernizacja tych sieci, aby z przyłączeń mogły również korzystać instalacje słoneczne i wiatrowe zlokalizowane na lądzie. Eksperci podkreślają, że w tej chwili niewydolność sieci już jest ogromną blokadą inwestycji w OZE i coraz większym problemem dla mniejszych, prywatnych inwestorów, którzy dotychczas napędzali w Polsce zieloną transformację.