Od kilku lat bezpieczeństwo dostaw ciepła staje się coraz bardziej zagrożone. Branża w obszarze objętym koncesjonowaniem pozostaje w złej sytuacji ekonomicznej. Tymczasem powinna ulegać transformacji wymagającej ogromnych nakładów finansowych na sukcesywne ograniczanie udziału paliw kopalnych w wytwarzaniu ciepła oraz poprawę efektywności. Problemy finansowe ciepłownictwa wynikają z sytuacji rynkowej, zmian klimatycznych oraz obowiązujących od lat zasad regulacji, które nie uwzględniają dynamiki otoczenia rynkowego oraz technologicznego. Następujące zmiany technologicz ne przedsiębiorstw wynikają z wyzwań inwestycyjnych związanych z transformacją i w skali nienotowanej od kilkudziesięciu lat przekładają się na strukturę kosztów, przychodów oraz strukturę bilansu.

Czy to ostatni moment na zmianę paradygmatu, w którym niska cena ciepła dominuje nad priorytetem bezpieczeństwa, poprzez zapewnienie kontynuacji działalności ciepłowniczej i zagwarantowanie dostaw ciepła z zachowaniem ekonomicznych zasad funkcjonowania przedsiębiorstw reprezentujących ciepło systemowe? Aby odpowiedzieć na to pytanie oraz pokazać faktyczny obraz technologiczno-ekonomiczny firm dostarczających ciepło z sieci do odbiorców w gospodarstwach domowych, należy je wyodrębnić z grona wszystkich podmiotów koncesjonowanych. Podstawowym materiałem źródłowym oceny kondycji branży jest coroczna publikacja Urzędu Regulacji Energetyki (URE) pt. „Energetyka cieplna w liczbach”. Opracowanie stanowi bowiem najszersze spojrzenie na ostatnią, w pełni regulowaną branżę. Danych dostarczają także zasoby statystyczne GUS, ARE oraz IGCP.

 Rynek ciepła

Wytwarzanie oraz dostarczanie ciepła do sieci jest realizowane przez grupę klasyfikowaną pod PKD 35.3. W obszarze wytwórczym uzupełniają tę grupę przedsiębiorstwa reprezentujące elektrociepłownie zawodowe koncesjonowane pod PKD 35.1 oraz grupa klasyfikowana w opracowaniach URE pod PKD „Inne”, gdzie znajdują się głównie spalarnie odpadów.

W celu potwierdzenia identyfikacji grup faktycznie reprezentujących ciepło systemowe zapewniające dostawy ciepła do odbiorców w gospodarstwach domowych, zacznijmy od spojrzenia na zakres działalności podmiotów reprezentujących branżę objętych regulacją w kontekście całości rynku ciepła. Zgodnie z ustawą Prawo energetyczne uzyskanie koncesji wydawanej przez URE na wniosek podmiotu wymaga wykonywania działalności gospodarczej w zakresie świadczenia usług dystrybucji, przesyłu oraz wytwarzania ciepła i obrotu ciepłem. Każdy podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie świadczenia usług przesyłania lub dystrybucji ciepła, jeżeli łączna moc zamówiona przez odbiorców przy łączonych do tej sieci przekracza 5 MW, musi uzyskać koncesję wydawaną na stosowny wniosek przez Prezesa Urzędu Regulacji Energetyki (PURE). Przy czym przesyłanie ciepła należy rozumieć jako jego transport siecią ciepłowniczą do odbiorców przyłączonych do tej sieci, a dystrybucję – jako dostawę (rozdział) do odbiorców przyłączonych do sieci ciepłowniczej. Przez wytwarzanie ciepła rozumiemy jego produkcję w procesie energetycznym. Koncesją na wytwarzanie objęta jest działalność produkcji ciepła niezależnie od rodzaju podmiotu ją wykonującego, z wyłączeniem: ciepła ze źródeł o łącznej mocy zainstalowanej cieplnej nieprzekraczającej 5 MW oraz uzyskiwanego w przemysłowych procesach technologicznych, a także gdy wielkość mocy zamówionej przez odbiorców nie przekracza 5 MW.

Pełna wersja artykułu dostępna jest od str. 26 w magazynie Kierunek Energetyka 2/2025