Bezpłatny przejazd możliwy jest w poniedziałek od 10. rano na wszystkich liniach organizowanych przez rybnicki Zarząd Transportu Zbiorowego. Pasażerowie mogą podróżować autobusami bez konieczności rejestracji przejazdu i zakupu biletu.

"W związku z alarmem smogowym przypominamy, że zaleca się unikanie lub ograniczenie do minimum czasu przebywania na powietrzu, zwłaszcza przez kobiety w ciąży, dzieci i osoby starsze oraz osoby z astmą, chorobami alergicznymi skóry, oczu i chorobami krążenia. Należy unikać dużych wysiłków fizycznych na otwartym powietrzu" - podał rybnicki magistrat.

Od niedzieli normy emisji pyłu PM10 (poziom dopuszczalny to 50 mikrogramów na metr sześc. średnio na dobę) przekroczone zostały praktycznie w całym regionie - godzinne odczyty informują o przekroczeniach o kilkaset procent, a w skrajnych przypadkach nawet powyżej 2 tys. procent. Zanieczyszczone powietrze jest - oprócz Rybnika - m.in. w Żywcu, Tychach, Zabrzu, Wodzisławiu Śląskim, Dąbrowie Górniczej i Częstochowie.

Rybnik to pierwsze miasto w woj. śląskim, które w związku ze smogiem zdecydowało się na wprowadzenie w poniedziałek darmowej komunikacji. Wcześniej podobne decyzje podjęli samorządowcy z innych dotkniętych tym problemem miast - Warszawy i Kielc.

Samorządowy z Rybnika zaapelowali w poniedziałek do mieszkańców o to, by przynajmniej na czas przekroczeń poziomu alarmowego ograniczyli spalanie paliw złej jakości, jak muły i miały węglowe, oraz w miarę możliwości korzystali z grzejników elektrycznych lub palenisk niskoemisyjnych na gaz lub olej opałowy - jeśli w gospodarstwie domowym są alternatywne źródła ciepła. Inna prośba dotyczy niepalenia w kominkach, jeżeli nie są one jedynym źródłem ogrzewania mieszkań. "Przypominamy o bezwzględnym zakazie spalania odpadów w paleniskach domowych" - czytamy w rybnickim komunikacie.

Dopuszczalna średnia dobowa norma emisji pyłu zawieszonego w powietrzu PM10 to 50 mikrogramów na metr sześcienny. Przekroczenie wartości progowej 200 mikrogramów na m sześc. musi być podane do publicznej wiadomości, natomiast przekroczenie 300 mikrogramów na m sześc. oznacza stan alarmowy, kiedy należy starać się ograniczyć przebywanie na wolnym powietrzu.

Smogowi sprzyjają warunki meteorologiczne, utrudniające rozprzestrzenianie się zanieczyszczeń, w sytuacji wzmożonej emisji pyłów z sektora bytowo-komunalnego. W poniedziałek, podobnie jak w niedzielę, w woj. śląskim jest silny, ok. 15-stopniowy mróz, przy niemal bezwietrznej pogodzie. Centralna i południowa część woj. śląskiego to miejsca, gdzie szczególnie zimą oddycha się bardzo zanieczyszczonym powietrzem. Przyczyną jest głównie smog, efekt przede wszystkim tzw. niskiej emisji. To efekt spalania w domowych paleniskach paliw niskiej jakości, czasem odpadów.

W niedzielę służby środowiskowe prognozowały, że w poniedziałek jakość powietrza będzie sukcesywnie ulegać poprawie, jednak przewidywano dalsze przekroczenia poziomu informowania o zagrożeniu (powyżej 200 mikrogramów na m sześc.) ze względu na poziom stężenia PM10 w aglomeracji górnośląskiej, rybnicko-jastrzębskiej oraz w powiecie żywieckim.

Bieżące informacje o jakości powietrza w regionie dostępne są na stronie internetowej http://powietrze.katowice.wios.gov.pl/. Dane pochodzą z 18 automatycznych stacji monitoringu powietrza - w woj. śląskim jest ich najwięcej w Polsce.

Na stronie internetowej Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska w Katowicach zamieszczane są również dane z prowadzonych pomiarów manualnych i pasywnych, które ukazują się z opóźnieniem, wynikającym z wykonywania analiz laboratoryjnych. Poza bieżącymi wynikami badań jakości powietrza w zakładce System Prognoz Jakości Powietrza: http://spjp.katowice.pios.gov.pl/ podawana jest informacja o przewidywanej jakości powietrza na kolejną dobę - tzw. krótkoterminowa prognoza zanieczyszczeń.

Można również pobrać aplikację na urządzenia mobilne "SmokSmog", dzięki której po wybraniu lokalizacji poznajemy aktualny stan zanieczyszczenia powietrza. Aplikację można pobrać pod adresem http://smoksmog.malopolska.pl/.

Pył zawieszony jest szkodliwy dla zdrowia, szczególnie dla układu oddechowego. W jego skład wchodzą m.in. siarka, metale ciężkie, silnie toksyczne chemiczne związki organiczne, jak dioksyny i wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, np. benzoapiren. Jego średnie stężenie w ciągu doby nie powinno przekraczać 50 mikrogramów na metr sześc.

Zanieczyszczenie powietrza może być groźne szczególnie dla osób cierpiących z powodu przewlekłych chorób serca (jak niewydolność serca czy choroba wieńcowa) i chorób układu oddechowego (jak astma czy przewlekła choroba płuc). Narażone są także osoby starsze, kobiety w ciąży oraz małe dzieci.

Osoby cierpiące z powodu chorób serca mogą odczuwać pogorszenie samopoczucia: uczucie bólu w klatce piersiowej, palpitacje serca, brak tchu, znużenie. Osoby cierpiące z powodu przewlekłych chorób układu oddechowego mogą odczuwać przejściowe nasilenie dolegliwości, w tym kaszel, flegma, dyskomfort w klatce piersiowej, świszczący, spłycony oddech. Podobne objawy mogą wystąpić również u osób zdrowych. W okresach wysokich stężeń pyłu zawieszonego w powietrzu występuje zwiększone ryzyko infekcji oddechowej" - czytamy w ostrzeżeniu inspektoratu ochrony środowiska.

Gdy pył zawieszony w powietrzu osiąga poziom powyżej 200-300 mikrogramów na m sześc. wszelkie aktywności na zewnątrz są odradzane. Osoby wrażliwe powinny bezwzględnie unikać przebywania na wolnym powietrzu, pozostałe osoby powinny ograniczyć przebywanie na wolnym powietrzu do niezbędnego minimum - radzą specjaliści.

(PAP)

Fot. ilustracyjne: 123rf