Jednym z priorytetów środowiskowej i klimatycznej polityki rządu jest upowszechnianie w Polsce bezemisyjnego transportu publicznego, co ma na celu zmniejszenie zużycia nieekologicznych paliw, a tym samym poprawienie jakości powietrza w całym kraju. Wsparcie finansowe ze środków publicznych Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej jest kierowane zwłaszcza do miast średnich i małych, które mają mniej możliwości rozwoju społeczno-gospodarczego, a  borykają się z takimi wyzwaniami cywilizacyjnymi, jak smog i emisja gazów cieplarnianych, a także ze zjawiskiem wykluczenia transportowego. Samorządy w tych ośrodkach coraz chętniej stawiają na rozwój zeroemisyjnej komunikacji lokalnej, widząc w tym szansę na ekorozwój. NFOŚiGW wspiera te społeczne, ekologiczne i modernizacyjne aspiracje miast, zwłaszcza w tzw. Polsce powiatowej. Instrumentem pomocy finansowej jest wieloletni program priorytetowy pod nazwą „Zielony Transport Publiczny” („ZTP”).

Jest to źródło wsparcia, dzięki któremu Narodowy Fundusz odpowiada na pilne wyzwania i potrzeby w zakresie transformacji transportu publicznego w Polsce. Jego celem jest obniżenie wykorzystania energii i paliw emisyjnych w publicznym transporcie zbiorowym i rozwój „zielonej”, inteligentnej mobilności. Program „ZTP” jest dostosowany do założeń określonych w Krajowym Planie Odbudowy (KPO), co sprawia, że NFOŚiGW może sięgać po środki finansowe z KPO przeznaczone na ograniczenie zanieczyszczenia powietrza poprzez rozwój zeroemisyjnego transportu.

– Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, jako główna instytucja finansująca ochronę klimatu i środowiska w Polsce, od wielu już lat systematycznie i planowo podejmuje działania na rzecz ograniczenia zużycia paliw emisyjnych w transporcie, wspierając rozwój „zielonej”, ekologicznej komunikacji publicznej w całym kraju – podkreśla prezes NFOŚiGW Maciej Chorowski. – Wcześniej, dzięki dofinansowaniom w ramach takich programów jak „Gepard” czy „Kangur – Bezpieczna i ekologiczna droga do szkoły”, samorządy zamówiły niemal 100  autobusów elektrycznych. Teraz jednak, dzięki środkom z programu „Zielony Transport Publiczny”, można tę liczbę zwielokrotnić. To wpłynie na znaczną poprawy funkcjonowania komunikacji zbiorowej i tym samym na komfort życia mieszkańców. Upowszechnienie autobusów zeroemisyjnych na liniach komunikacyjnych polskich miast to jeden ze sposobów na osiągnięcie odczuwalnej przez nas wszystkich poprawy jakości powietrza w kraju – dodaje szef NFOŚiGW.

Z dofinansowania w ramach programu „Zielony Transport Publiczny” korzystają głównie miasta mniejsze i średnie, w których powierzchnia, poziom urbanizacji, liczba mieszkańców oraz potrzeby ludzi w zakresie mobilności są na tyle duże, że niezbędne jest utrzymywanie rozbudowanej sieci miejskiej komunikacji, natomiast ich potencjał ekonomiczny i społeczny – przy odpowiednim wsparciu finansowym ze strony państwa – daje szansę szybszego rozwoju. Część z nich to dawne stolice województw (z okresu, gdy na mapie administracyjnej było ich 49), często są to miasta o dużym znaczeniu gospodarczym i turystycznym. Inne to typowe ośrodki powiatowe, z niezłym jednak poziomem uprzemysłowienia i edukacji, a tym samym ze sporymi możliwościami rozwojowymi. 

We wszystkich tych miastach występują zarazem pewne ograniczenia i bariery, jak relatywnie wysoki poziom bezrobocia, gorzej rozwinięty transport publiczny i związana z tym utrudniona mobilność, a nawet zjawisko wykluczenia transportowego. Na to nakłada się jeszcze zły stan powietrza i problemy z ograniczaniem smogu i emisji CO2, co ogólnie wpływa niekorzystnie na poziom życia mieszkańców.  Inwestowanie przy pomocy dotacji i preferencyjnych pożyczek z NFOŚiGW w nowoczesny, ekologiczny, zeroemisyjny transport publiczny stwarza szansę rozwoju ekonomicznego i poprawy standardu życia. Komunikacja to bowiem swoisty krwiobieg miast, który – jeśli jest dobrze zorganizowany, sprawny, wygodny i zarazem czysty środowiskowo –  stanowi nieocenione zasilanie we wszystkich przejawach miejskiego życia. Jeśli bowiem można szybko i komfortowo dotrzeć do pracy, szkoły, domu, na zakupy, czy do lekarza – to niebagatelnie ułatwia to rozwój gospodarczy i społeczny miasta.

Z dofinansowania w pierwszym naborze w programie „Zielony Transport Publiczny” skorzystało kilkadziesiąt miast. Przedstawiamy poniżej wybrane przykłady projektów, które jasno wskazują, w jak dużym stopniu finansowe wsparcie z NFOŚiGW wpływa na zwiększenie liczby zeroemisyjnych autobusów elektrycznych i wodorowych użytkowanych przez operatorów miejskiej komunikacji zbiorowej.   

BOLESŁAWIEC (woj. dolnośląskie): Zakup jednego autobusu o napędzie elektrycznym wraz ze stacją ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW: ponad 1,6 mln zł (dotacja).

CHEŁM (woj. lubelskie): Zakup 26 autobusów napędzanych energią elektryczną wytworzoną z wodoru. Dofinansowanie z NFOŚiGW: ponad 100, 4 mln zł (dotacja). 

CHODZIEŻ (woj. wielkopolskie): Zakup jednego autobusu elektrycznego oraz ładowarki. Dofinansowanie z NFOŚiGW: ponad 1,4 mln zł (dotacja).

GDYNIA (woj. pomorskie): Zakup 3 autobusów elektrycznych wraz z infrastrukturą ładowania.  Dofinansowanie z NFOŚiGW: prawie 8,7 mln zł (dotacja).

GRUDZIĄDZ (woj. kujawsko-pomorskie): Zakup 17 elektrycznych autobusów akumulatorowych typu midi.  Dofinansowanie z NFOŚiGW: prawie 35,9 mln zł (dotacja) i niemal 14,2 mln zł (pożyczka).

MIŃSK MAZOWIECKI (woj. mazowieckie): Zakup 6 autobusów o napędzie elektrycznym wraz z infrastrukturą ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW:  prawie 9,9 mln zł (dotacja) i ponad 8,8 mln zł (pożyczka).

OSTROWIEC ŚWIĘTOKRZYSKI (woj. świętokrzyskie): Zakup 8 autobusów o napędzie elektrycznym wraz z wyposażeniem i stacją ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW: niemal 14,8 mln zł (dotacja).

OSTRÓW WIELKOPOLSKI (woj. wielkopolskie): Zakup 6 autobusów o napędzie elektrycznym wraz z systemem ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW: ponad 9, 1 mln zł (dotacja).

PIOTRKÓW TRYBUNALSKI (woj. łódzkie): Zakup 7 autobusów o napędzie elektrycznym wraz z punktami ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW: nieco ponad 13 mln zł (dotacja). 

RADOMSKO (woj. łódzkie): Zakup 4 autobusów o napędzie elektrycznym wraz z dokumentacją techniczną i montażem stacji ładowania i instalacji fotowoltaicznej. Dofinansowanie z NFOŚiGW: prawie 8,2 mln zł (dotacja).

SIEDLCE (woj. mazowieckie): Zakup 3 autobusów o napędzie elektrycznym klasy maxi wraz z infrastrukturą ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW: nieco ponad 7 mln zł (dotacja).

SŁUPSK (woj. pomorskie): Zakup 6 bateryjnych autobusów elektrycznych wraz z kompletną infrastrukturą ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW: ponad 12,4 mln zł (dotacja) i prawie 4,7 mln zł (pożyczka).

STALOWA WOLA (woj. podkarpackie): Zakup 5 autobusów o napędzie elektrycznym. Dofinansowanie z NFOŚiGW: 10, 6 mln zł (dotacja).

ŚWIDNICA (woj. dolnośląskie): Zakup 6 autobusów o napędzie elektrycznym typu maxi. Dofinansowanie z NFOŚiGW: ponad 11,8 mln zł (dotacja) i przeszło 5,1 mln zł (pożyczka).

TORUŃ (woj. kujawsko-pomorskie): Zakup 4 autobusów elektrycznych o długości 12 m wraz z infrastrukturą ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW: nieco ponad 7 mln zł (dotacja).

WEJHEROWO (woj. pomorskie): Leasing 3 autobusów o napędzie elektrycznym. Dofinansowanie z NFOŚiGW: ponad 5,6 mln zł (dotacja).

WŁOCŁAWEK (woj. kujawsko-pomorskie): Zakup 11 autobusów elektrycznych  wyposażonych w magazyny energii. Dofinansowanie z NFOŚiGW: prawie 24,6 mln zł (dotacja) i trochę ponad 9 mln zł (pożyczka). 

ZAKOPANE (woj. małopolskie): Zakup 3 autobusów bateryjnych o napędzie elektrycznym wraz ze stacją ładowania. Dofinansowanie z NFOŚiGW: prawie 7,3 mln zł (dotacja).

ZĄBKOWICE ŚLĄSKIE (woj. dolnośląskie): Zakup 4 akumulatorowych autobusów elektrycznych typu mini. Dofinansowanie z NFOŚiGW: ponad 5,6 mln zł (dotacja).

Program „Zielony Transport Publiczny”, chociaż  stanowi jedną z dźwigni ekologicznego, społecznego i gospodarczego rozwoju ośrodków głównie powiatowych, nie jest zamknięty dla miast znacznie większych, o statusie stolic województw albo dużych aglomeracji, dlatego przy okazji pierwszego naboru w „ZTP” z dofinansowania do zakupu zeroemisyjnych autobusów miejskich skorzystały także takie ośrodki, jak Wrocław, Poznań, Szczecin, Opole, czy Górnośląsko-Zagłębiowska Metropolia.

Jednak w drugim konkursowym naborze w programie „ZTP” – ogłoszonym 23 lipca 2021 r. symbolicznie w Stalowej Woli (mieście niedużym, ale z wielkim potencjałem), a zakończonym 20 grudnia 2021 r. – do Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wpłynęło aż 101 kolejnych wniosków (w tym 69 o bezzwrotną dotację), przede wszystkim od organizatorów komunikacji zbiorowej z miast mniejszych i średnich. Wartość tych nowych wniosków opiewa na kwotę ponad 1,3 mld zł, za które samorządy chcą kupić najnowocześniejsze autobusy elektryczne i wodorowe. To oznacza, że w wykonany zostanie kolejny, jeszcze dalszy krok w realizacji strategicznego celu państwa, jakim jest upowszechnienie w miastach zeroemisyjnego transportu zbiorowego.