Uboczne produkty spalania (UPS) to minerały antropogeniczne powstałe w procesie energetycznego spalania paliw stałych, a nie odpady. Nawet jeśli są czasami uciążliwe wskutek pylenia ze składowisk to nie posiadają negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie. Zostało to jednoznacznie potwierdzone wieloletnimi badaniami, na potrzeby unijnego systemu REACH. Posiadają własności pucolanowe – wiążące w obecności wapna oraz hydrauliczne – wiążące w obecności wody. Ich stosowanie znane od stuleci, jest dzisiaj określone w normach i aprobatach technicznych krajowych i unijnych. Codziennie udowadniają swoją użyteczność do produkcji cementu, betonu, inżynierii komunikacyjnej, w geotechnice i innych obszarach gospodarki.

Popiół nie jest odpadem

UPS nie są i nigdy nie były problemem. Jest nim nasza niewiedza o ich własnościach, możliwościach stosowania i brak skuteczności w realizacji strategii Pierwszeństwa dla Wtórnych. UPS są elementem gospodarki niskoemisyjnej. Każda ich tona zastosowana w miejsce części cementu czy wapna obniża emisję gazów cieplarnianych o około 0,5 tony. Popioły na składowisku to marnotrawstwo zasobów gospodarki, powinno być powodem do wstydu dla wszystkich, którzy mają na to wpływ. Bliska współpraca praktyki, nauki i administracji może i powinna znajdywać właściwe miejsce w gospodarce dla każdej tony UPS.

Odpad to termin prawny, a nie wskazanie czym jest substancja. Stają się odpadem, kiedy brakuje nam innowacyjności, kreatywności i autentycznej troski o środowisko i społeczeństwo. Koszty gospodarki ubocznymi produktami spalania kończące się na składowisku są bardzo wysokie i będą rosły. Energetyka rozumie szanse jakie dają odbiory UPS przez podmioty zdolne wykorzystywać je na rynku jako surowiec do produkcji materiałów budowlanych.

UPS na rynku budowlanym

Dyrektywa odpadowa UE i ustawa o odpadach wskazuje na konieczność unikania wytwarzania odpadów oraz zobowiązuje wszystkich; wytwórców oraz organy administracji wszystkich szczebli do aktywności w tym zakresie. Niestety to życzenie ustawodawcy rzadko jest dostrzegane, a praktyczne wdrożenia tego zapisu są wyjątkami w naszym życiu gospodarczym. Praktyka gospodarcza w zakresie wytwarzania i dostarczania na rynek budowlany produktów na bazie UPS w zgodzie z normami technicznymi staje się powszechną praktyką. Zdolność oszczędzania emisji przez UPS zademonstrowana przez Ekotech Inżynierię Popiołów (EIP)w ramach Projektu Wspólnych Wdrożeń-(JI) Tefra w standardach Konwencji Klimatycznej ONZ, wytyczyła nową perspektywę dla tych minerałów. Wykazano w nim, iż produkując spoiwa, podbudowy drogowe i materiały iniekcyjne na bazie UPS o własnościach pucolanowych lub hydraulicznych unika się emisji gazów cieplarnianych związanej z wytwarzaniem cementu i wapna. Na konto firmy EIP w roku 2013 rząd polski przelał ponad 350 tys. ton uprawnień ERU.

Niskoemisyjna, zielona gospodarka i poszukiwania materiałów o niskim śladzie węglowym staną się powszechne wtedy, kiedy limitami emisji objęty zostanie obszar non-ETS. Polska może być liderem w tej dziedzinie jeśli tylko resort środowiska i gospodarki wykażą w tym zakresie realne zainteresowanie. Przemysł cementowy jest przykładem szerokiego stosowania UPS i czerpania pożytków z ich właściwości od zarania. UPS dodawane są do komponowania namiaru cementowego i jako kluczowy dodatek do produkcji różnych gatunków cementu. W cementach CEM IV (puculanowych siarczanoodpornych) popiół lotny z energetyki wraz z puculaną naturalną stanowić może do 55% składu cementu. W rozwijającej się gospodarce naszego kraju dostrzec należy potrzeby rynku spoiw i kruszyw, które są znacznie większej niż wytwarzane UPS w energetyce. Niestety kruszywa wtórne stanowią nadal poniżej 10% kruszyw naturalnych. Realna ochrona zasobów naturalnych kruszyw jest więc wyzwaniem, które stoi przed nami.

Przeczytaj więcej w magazynie Energetyka Cieplna i Zawodowa nr 4/2014.