W tym roku zakończono już ponad 50 kontroli i audytów, drugie tyle jest jeszcze w toku. Czynności procesowe, na różnym etapie postępowań, prowadzi także prokuratura oraz organy ścigania. Spośród 28 kluczowych śledztw 12 dotyczy ORLEN, a 16 pozostałych spółek z grupy kapitałowej.

Spółka skierowała do tej pory osiem zawiadomień do prokuratury i przygotowuje kolejne. W przypadku dwóch z nich, działania lub zaniechania poprzedniego zarządu ORLEN spowodowały straty na ponad 5 mld zł. Weryfikacja procesu planowania i budowy kompleksu Olefiny III wskazuje na szereg błędów i nadużyć, które mogą wiązać się z identyfikacją kolejnych strat. Trwa też analiza wniosków z 53 zakończonych kontroli i audytów, a w następnych 55 sprawdzana jest prawidłowość procesów biznesowych w Grupie ORLEN.

Nieuzasadnione wydatki i usługi

Jedno z zawiadomień złożonych przez ORLEN do prokuratury jest wynikiem kontroli, która wykazała 221 przypadków przywłaszczenia środków pieniężnych należących do spółki. Członkowie byłego zarządu ORLEN, bez uzasadnienia biznesowego, wydali łącznie 43 mln zł. Wydatki byłego prezesa zarządu spółki obejmowały m.in. usługi protetyczne oraz medycyny estetycznej, co do których istnieje uzasadnione podejrzenie, że nie były objęte ustalonym pakietem menadżerskim i nie powinny zostać uregulowane przy użyciu służbowej karty płatniczej.

Za nieuprawnione kontrolerzy uznali także usługi detektywistyczne świadczone na zlecenie ORLEN. W trakcie kontroli stwierdzono, że nie tylko nie miały one uzasadnienia gospodarczego, ale także służyły pozyskaniu materiałów na temat m.in. posłów ówczesnej opozycji parlamentarnej. W sprawie zlecenia usług firmie detektywistycznej postawiono zarzut nadużycia uprawnień byłemu dyrektorowi obszaru kontroli i bezpieczeństwa ORLEN.

Przedmiotem śledztwa jest także przyjęcie korzyści majątkowej przez byłego prezesa zarządu ORLEN. Sprawa dotyczy m.in. zakupu w 2018 r. po zaniżonej cenie prywatnej nieruchomości od dewelopera, w kontekście sponsorowania przez ORLEN akademii piłkarskiej wspólnie z deweloperem.

W oparciu o raport NIK dotyczący wynagrodzeń w spółkach Skarbu Państwa, analizowana jest również możliwość naruszenia przez członków byłego zarządu ORLEN przepisów tzw. ustawy kominowej. Istnieje podejrzenie, że nadwyżka wynagrodzeń wobec dziewięciu osób w latach 2018-2022 miała przekroczyć 9 mln zł.

Nadużycie uprawnień

Kontrole w ORLEN objęły również działalność inwestycyjną spółki. Postępowania w sprawie nadużycia uprawnień i niedopełnienia obowiązków, a także niewłaściwego nadzoru trwają w związku z działalnością spółki ORLEN Trading Switzerland, w efekcie której ORLEN w kwietniu br. dokonał odpisu na 1,6 mld zł w rocznym raporcie finansowym.

Prokuratura analizuje nieprawidłowości w procesach zakupowych przy budowie kompleksu Olefiny III w Płocku. Postępowanie prowadzone jest pod kątem m.in. zmowy przedstawicieli spółki z uczestnikami przetargu. Dodatkowo, w ramach wewnętrznej kontroli prowadzonej w koncernie, weryfikowane są m.in. kwestie związane z zatrudnianiem pracowników oraz nadzorem głównego wykonawcy nad podwykonawcami w zakresie przestrzegania prawa pracy.

Jedno z kluczowych postępowań karnych prowadzone jest w związku z podejrzeniem niezasadnego zaniżania hurtowych i detalicznych cen paliw w stosunku do cen rynkowych oraz bezprawnego uwolnienia zapasów strategicznych. Wyniki przeprowadzonej w ORLEN kontroli wskazują, że na skutek tych działań spółka straciła ponad 3,5 mld zł.

Analiza wyboru dostawców

W wyniku wewnętrznych kontroli ujawniono też, że od 2019 r. ORLEN współpracował z kancelarią prawną, która nie posiadała specjalizacji i prawników specjalizujących się w wymaganych przez spółkę dziedzinach prawa. W tej sprawie trwają prace nad przygotowaniem zawiadomienia do organów ścigania.

Kontrole i audyty objęły także spółki z Grupy ORLEN. Wskazane w pokontrolnych raportach nieprawidłowości dotyczą w szczególności nadużycia udzielonych uprawnień i niedopełnienia obowiązków przez przedstawicieli spółek. Niektórym osobom postawione zostały już zarzuty.

Zastrzeżenia audytorów wzbudziły również inwestycje realizowane przez spółki przy udziale firm, co do których istnieje podejrzenie, że są powiązane z członkami byłego zarządu ORLEN.

Kontrole w Grupie ORLEN wykazały również możliwość fikcyjnego zatrudniania pracowników. To przypadki, w których nie znaleziono efektów zleconych tym osobom prac.

Szczegółowo analizowana jest również działalność spółki Polska Press. Kontrolerzy weryfikują m.in. odmowę przez wydawnictwo publikacji wybranych reklam wyborczych w ramach ubiegłorocznej kampanii parlamentarnej. Dodatkowo kontrola obejmuje kwestie powołania w 2023 r. pełnomocników zarządu Polska Press w obszarze związanym m.in. z reklamą wyborczą. Jedna z tych osób była w tym czasie zatrudniona również w spółce TVP.  

Audyty dotyczą ponadto transakcji z obszaru sponsoringu i marketingu. Analizowane są m.in. powiązania i relacje pomiędzy dostawcami usług a pracownikami spółki. Weryfikowane są również zadania i wydatki Fundacji ORLEN, ponieważ istnieje podejrzenie przekazywania nieuzasadnionych darowizn.