System prawny w obszarze ochrony środowiska

Ochrona środowiska jest fundamentalnym priorytetem Unii Europejskiej. Zasadniczym elementem branym pod uwagę jest walka ze zmianami klimatu poprzez redukcję emisji gazów cieplarnianych do atmosfery. Ostatnio postawione cele redukcyjne dla Europy sięgają już 40% do roku 2030 w porównaniu z rokiem 1990. Porozumienie krajów UE z października 2014 r. przewiduje, że dla zrealizowania tego celu konieczne będzie zwiększenie udziału energii odnawialnej w roku 2030 do minimum 27% i tak samo musi zostać poprawiona efektywność energetyczna. Ale ochrona środowiska to również cały obszar działań na rzecz ograniczenia szkodliwego wpływu działalności energetycznej na stan powietrza, wody i gleby.

Dla zrealizowania celów przewiduje się poważną reformę podstawowych mechanizmów regulacyjnych, które obecnie przyczyniają się do realizowania bieżącej polityki klimatyczno-energetycznej.

Europejski system handlu uprawnieniami do emisji CO₂

Dla działalności wytwórczej źródeł ciepła produkujących ciepło dla potrzeb systemów ciepłowniczych ważną rolę odgrywają uregulowania prawne wynikającej z obowiązującej Dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2009/29/WE z dnia 23 kwietnia 2009 r. zmieniającą Dyrektywę 2003/87/WE w celu usprawnienia i rozszerzenia wspólnotowego systemu handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych (ETS)³. Jej celem nadrzędnym jest znaczne fi zyczne zmniejszenie emisji CO₂ w najbliższym czasie – pierwsza perspektywa czasowa to rok 2020 – ustalone na poziomie co najmniej 20% w stosunku do roku 1990. Zgodnie z Załącznikiem nr 1 do Dyrektywy 2003/87/WE instalacjami objętymi systemem handlu emisjami są instalacje energetycznego spalania o nominalnej mocy cieplnej przekraczającej 20 MW, liczonej w wymiarze energii wprowadzonej w paliwie.

Europejski system handlu uprawnieniami do emisji (ETS) został uruchomiony już od roku 2005. Instalacje włączone do systemu ETS początkowo otrzymywały uprawnienia do emisji CO₂ nieodpłatnie i proporcjonalnie do poziomu produkcji. Ponadto, dzięki mechanizmowi powszechnej zbywalności tych uprawnień, działania na rzecz obniżania wielkości emisji były i nadal są w ten sposób nagradzane wpływami z ich upłynniania na wolnym rynku.

Obecnie, tj. od roku 2013, mechanizm działania systemu jest odmienny od pierwotnego. Przede wszystkim odeszło się od całkowicie darmowej dystrybucji uprawnień, a także sukcesywnie zmniejsza się ilość uprawnień wprowadzanych do systemu handlu emisjami. Tak więc, część niezbędnych dla prowadzenia działalności uprawnień trzeba zakupić, dlatego koszt pozyskania uprawnień do emisji CO₂ staje się ważnym elementem kosztu działalności, podobnym w charakterze do innych elementów procesu produkcji energii. Jego znaczenie będzie rosło sukcesywnie wraz ze zmniejszaniem się udziału darmowych uprawnień przydzielanych w systemie dla instalacji.

Obecnie trwają prace nad nowelizacją ETS, która ma wypełnić postanowienia nowej wersji europejskiego pakietu klimatyczno-energetycznego z nowymi celami redukcyjnymi – o 40% do roku 2030. Wśród nowych elementów tego pakietu najbardziej istotne jest ustalenie zwiększenia tempa redukcji emisji CO₂ z dotychczasowych 1,74% rocznie do 2,2% lub nawet 2,4%, datując od roku 2020.

W procedowanej obecnie nowelizacji dyrektywy ETS znajdują się m.in. propozycje ustanowienia dla ciepłownictwa i ciepła z kogeneracji stałego poziomu 30% darmowych uprawnień do emisji od roku 2020, przyznawanych według benchmarku produktowego ustalanego według zmieniających się wraz z upływem czasu wartości, wynikającej z oceny tempa zmiany emisyjności procesów będących podstawą do ustalania benchmarków w poszczególnych sektorach podległych systemowi.
 

Wpływ kosztów zakupu uprawnień do emisji na cenę ciepła będzie zależny od:

• wielkości defi cytu uprawnień, który bezpośrednio będzie wynikał z zastosowanej technologii produkcji, gdyż wprowadzenie technologii wytwarzania ciepła o niższej emisyjności obniży wyjściowe zapotrzebowanie na uprawnienia;

• wartości uprawnień na rynku – można liczyć się z zaostrzeniem działań KE i istotnego wzrostu cen uprawnień do emisji już w niedługim czasie z racji działania mechanizmu kompensacyjnego, umożliwiającego administracyjną zmianę ilości uprawnień na rynku. Jest to jeden z nowych elementów wdrożonych w systemie ETS.

Redukcja wszelkich zanieczyszczeń do środowiska

Redukcja emisji CO2 to tylko jeden z elementów ochrony środowiska. Regulacje unijne obejmują więc szereg innych jej obszarów, z których najważniejsze dotyczą szeroko rozumianej ochrony powietrza. Podstawowy pakiet aktów prawnych na poziomie europejskim stanowią:

• dyrektywa o emisjach przemysłowych (IED),

• dyrektywa w sprawie ograniczenia emisji ze średnich obiektów energetycznego spalania (MCP),

• dyrektywa o jakości powietrza (CAFE).

Wszystkie razem stanowią komplementarny układ regulacji obejmujących cały obszar energetycznego wykorzystywania paliw do celów ciepłownictwa.